―ИҚтисодиёт‖ факультети

 
Иқтисодиѐтни модернизациялаш ва реал секторни ривожлантиришда молиявий 
институтларнинг ўрни 
 
Мамлакатни жаҳон ҳамжамиятидаги ўрнини реал секторнинг ривожланиш 
даражаси ва рақобатдошлиги белгилайди. Унда ЯИМнинг асосий қисми яратилади ва 
уни7нг моддий ишлаб чиқарувчи энг муҳим таркибий қисми: саноат ва қишлоқ 
хўжалиги каби муҳим тармоқлардан ҳисобланади. Моддий ишлаб чиқариш соҳасида
иқтисодий ресурслар қайта ишланиб, моддий замонавий неъматлар,истеъмол 
товарлари ва дастурий (ахборот ва куммунацион технологиялар учун) таъминотлар 
яратилади.
Реал секторнинг ривожланиши аҳоли даромадларини ошиши, турмуш 
фаровонлигини ўсиши учун имконият яратиб, таълим, тиббиѐт, маданият соҳалари 
ривожи учун моддий ва молиявий асосларни яратади. 
Реал сектор иқтисодиѐти таркиби бу – миллий иқтисодиѐтдаги товар ва 
хизматлар кўрсатувчи турли тармоқ ва соҳалар йиғиндисидан иборат бўлиб, улар 
ўзаро алоқада ва боғлиқликда иқтисодий фаолиятда бўладилар.
Узоқ муддат (бир йилдан ортиқ вақт) мобайнида моддий ишлаб чиқариш 
соҳасида, ноишлаб чиқариш соҳасида ҳам амал қиладиган, шунингдек, ижарага 

---

339 
бериш учун фойдаланиладиган моддий активлар асосий воситалар ҳисобланади. 
Асосий воситаларга иморатлар, иншоотлар, ўтказувчи мосламалар, машина ва 
ускуналар, транспорт воситалари, ўлчов асбоблари, ҳисоблаш техникаси, ишлаб 
чиқариш ва хўжалик инвентарлари, ишчи ва маҳсулдор ҳайвонлар, кўп йиллик 
дарахтлар, эрнинг мелиоратив ҳолатини яхшилаш учун сарф қилинган капитал 
қўйилмалар ва бошқалар киради.
Юқорида таъкидлаганимиздек, асосий фондларни шакллантиришда капитал 
қўйилмалар муҳим ўрин эгаллаб, бу муҳимлик капитал қўйилмаларнинг таркибий 
тузилишидан келиб чиқади. Капитал қўйилмаларнинг таркибий тузилиши 
қуйидагиларни қамраб олади: капитал қўйилмаларнинг технологик тузилиши; 
капитал қўйилмаларнинг такрор ишлаб чиқариш тузилиши; капитал қўйилмаларнинг 
тармоқ ва ҳудудий тузилиши. Шунинг учун, мамлакатнинг реал секторини жадал 
суръатларда ривожи мамлакатнинг ижтимоий-иқтисодий ривожини барқарорлигини 
оширишга олиб боради. Шунинг учун, мазкур кўрсаткич хозирги ҳолатини таҳлил 
қилиб чиқдик.