―ИҚтисодиёт‖ факультети

 
Qishloq xo‘jaligi mahsulotlarining raqobatbardoshligini oshirish va ularni yanada 
kengaytirishda bank kreditlarining ahamiyati 
 
Qishloq xo‘jaligi mamlakat aholisini oziq-ovqat mahsulotlari bilan ta‘minlovchi 
asosiy sektor hisoblanadi, u nafaqat oziq-ovqat mahsulotlarini yetishtirib beruvchigina emas 
balki, sanoat korxonalari tomonidan ishlab chiqariladigan iste‘mol mahsulotlar uchun asosiy 
xom-ashyo bazasi hamdir. U insonlarning kundalik iste‘mol ehtiyojlarini qondirishda asosiy 
manba hisoblanadi. Shu sababli ham, qishloq xo‘jaligi mamlakat iqtisodiyotida va aholining 
farovon turmush tarzida ham o‘zining katta ahamiyatiga ega. Qishloq xo‘jaligining 
rivojlanganlik darajasi mamlakatlarning qanday hududda joylashganligi va qay darajadagi 
iqlim sharoitiga ega ekanligiga ham bog‘liqdir. Hozirgi shiddat bilan rivojlanib borayotgan 
XXI asr ya‘ni zamonaviy axborot va texnologiyalar asrida rivojlangan mamlakatlarda aynan 
qishloq xo‘jaligi sohasida mahsulotlarni iqlim sharoitlariga qaramasdan kam vaqt 
mobaynida yetishtirib bera oladigan texnikalar yaratilib, amalda qo‘llanib kelinmoqda. 
Qishloq xo‘jaligi mamlakat iqtisodiyotiga quyidagi yo‘llar orqali katta ta‘sir ko‘rsata oladi: 
- iqtisodiyotdagi boshqa tarmoqlarga oziq-ovqat va xomashyo yetkazib berish orqali; 
- qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini eksporti orqali, mamalakatga katta miqdorda tashqi 
savdo aylanmasini kirib kelishi; 
- mamlakatdagi o‘rta bilimga ega bo‘lgan aholini ish bilan ta‘minlash; 
- boshqa tarmoqlarda ishlab chiqarilgan tovarlarga talabni yaratish orqali. 
Qishloq xo‘jaligini rivojlantirish ayniqsa, rivojlanayotgan mamlakatlar iqtisodiyoti 
uchun juda zarurdir chunki, qishloq xo‘jaligi mahsulotlari mamlakatdagi sanoat tarmog‘i 
uchun asosiy xom-ashyo manbaidir. Agar ular mamlakatda yetishmasa bu sanoat ishlab 

---

344 
chiqarishning rivojlanmay qolishi yoki davlatdagi mahsulotlaning narxining oshib ketishiga 
olib keladi. Shu sababli ham mamlakatimizda qishloq xo‘jaligini yanada rivojlantirish, shu 
soha vakillariga xizmat ko‘rsatuvchi mexanizatsiya va servis xizmatlari samaradorligini 
oshirish maqsadida 2018-yil 29-may kuni O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan 
‗‘Qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini ishlab chiqaruvchilarga mexanizatsiya va servis 
xizmatlarini ko‘rsatish samaradorligini oshirish bo‘yicha qo‘shimcha chora tadbirlar 
to‘g‘risida‘‘ gi qarori qabul qilindi. Unga ko‘ra, mamlakatimizada qishloq xo‘jaligi 
sektorining yanada tezkor rivojlanishini ta‘minlash maqsadida qishloq xo‘jaligida faoliyat 
ko‘rsatayotgan ishlab chiqaruvchilarga mexanizatsiya va servis xizmatlarini yanada 
takomillashitirish kabi bir qator vazifalar belgilab berilgan. Amalda o‘z ijrosini topmagan 
vazifalarni nazorat qilish va tadbirkorlar tomonidan mashina va zamonaviy asbobo-
uskunalarni jalb qilishning o‘ta sustligi va boshqa bir qator vazifalarni amalda 
optimallashtirish rejalashtirilgan.
Har bir sohada biror bir ishni boshlash uchun insondan mablag‘ talab etiladi, qishloq 
xo‘jaligining rivojini ham ayni bank kreditlarining ko‘magisiz tasavvur qilish qiyin. 
Mamlakatimizda qishloq xo‘jaligi sektorida faoliyat olib boruvchi dehqon va fermer 
xo‘jaliklariga yaqindan ko‘mak berish maqsadida banklar tomonidan bir qancha imtiyozli 
kreditlar ajratilgan. Hususan, ‗‘Qishloq qurilish bank‘‘i tomonidan shaxsiy yordamchi 
xo‘jaliklarga qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini yetishtirish uchun mikrokreditlar ajratilgan 
bo‘lib ular eng kam oylik ish haqqining 100 barobari miqdorigacha beriladi. 
Yuqoridagilardan tashqari, mamlakatimizda bu tarmoqni yanada rivojlantirish maqsadida 
dehqon, femer xo‘jaliklari va tomorqa yer egalarini qo‘llab quvvatlash maqsadida 
mamlakatimizda jamg‘arma tashkil etilgan bo‘lib, bu jamg‘armaning asosiy vazifasi fermer, 
dehqon xo‘jaliklari va tomorqa yer egalariga 3 yil muddatga, shu jumladan, 1 yilgacha 
imtiyozli davr bilan 2 foizlik bank marjasi hisobiga olgan holda yillik 7 foiz stavkada 
kreditlar berish uchun ‗‘Mikrokreditbank‘‘ ATB, ‗‘Agrobank‘‘ ATB hamda O‘zbekiston 
Xalq bankiga resurslar joylashtirish, qayta ishlash, qishloq xo‘jaligi sohasidagi ishlab 
chiqarish , shu soha uchun transport va asbob uskunalar sotib olish, issiqxonalar qurish kabi 
maqsadlar uchun berilishi ko‘zda tutilgan. 
Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, qishloq xo‘jaligini rivojlantirish nafaqat 
iqtisodiyotgagina foydaligina bo‘lib qolmay, aholining turmush darajasiga ham o‘z ta‘sirini 
ko‘rsatadi. U joylarda infrastrukturaning yanada rivojlanishiga, aloqa va xizmatlarning 
o‘sishiga 
olib 
keladi. 
Mamlakatimizda 
qishloq 
xo‘jaligi 
mahsulotlarining 
raqobatbardoshligini oshirish maqsadida amalga oshirilayotgan ishlar ko‘lamiga qaramay, 
hali bu tarmoq o‘zining bir qancha kamchiliklariga egadir. Shu tufayli ham, ular faoliyatiga 
bevosita ta‘sir ko‘rsatuvchi, ko‘mak beruvchi tashkilotlar faoliyatini yaxshilash va qishloq 
xo‘jaligi bilan shug‘ullanmoqchi bo‘lgan jismoniy yoki yuridik shaxslarga yanada ko‘mak 
berib, ko‘plab imtiyozlar joriy etish bu qishloq xo‘jaligi tarmog‘ini yanada rivojlantirish 
kelgusida ijobiy natijalarga erishishning asosiy kafolatidir.
Ф.Т. Абдувахидов – и.ф.н., доц., ТДИУ
Д.А. Зуфарова – ассистент, ТДИУ