Ijtimoiy xayot va din



Download 19,13 Mb.
bet6/104
Sana31.05.2022
Hajmi19,13 Mb.
#621864
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   104
Bog'liq
ulotlari

Totemizm. Totem so`zi - Shimoliy Amerikada yashaydigan Ojibva qabilasi tilida "uning urug‘i" ma'nosini anglatadi. Uning mohiyati «odamlarning hayvonot yoki o`simlikning muayyan turlariga qarindoshlik aloqalari bor", deb e’tiqod qilishdir. Ehtimol, ma'lum bir jamoaning avvalda asosiy ozuqa manbaini tashkil qilgan hayvon yoki o`simlikka nisbatan e'tibor keyinchalik vujudga kelgan qabilaning diniy tasavvurlarining asosiy shakllaridan biriga aylangan bo`lishi mumkin. Urug‘dosh guruhlar ularni umumiy belgilari va totemlari bo`lgan hayvon yoki o`simlikdan kelib chiqqan deb bilar edilar. Ammo bunday totemlar va odamlar orasidagi aloqalar uzoq o`tmishga tegishlidir va bilvosita ularning mavjud bo`lganligini faqatgina qadimgi rivoyatlar tasdiqlaydi. Masalan, hozirgi davrgacha Avstraliya Aborigenlari orasida saqlanib qolgan afsongalardan ularning tasavvurlarini bilib olish mumkin.
Urug‘dosh jamiyatning shakllanishi jarayonida totemizm muhim rol o`ynaydi. Ayniqsa, ular qarindosh guruhlarning boshqalardan ajralishiga sabab bo`ldi. "O`zimizniki", ya'ni bir totemga tegishli degan aniq taassurot paydo bo`ldi. Totemizm ta'sirida paydo bo`lgan urf-odatlar va normalar asrlar davomida qatiy ravishda qo`llanildi. Bu totemga xos bo`lmagan begonalar bu jamoa urf-odati va normalaridan chetda hisoblangan. Totemizning bunday ijtimoiy roli totemistik ko`rinishlarni evolyutsion xarakteriga ham ta'sir ko`rsatadi. Vaqt o`tishi bilan qarindoshlik tizimining mustahkamlanib borishi jarayonida birinchi darajali totem tartibi haqida tasavvur ilgari surildi. Zooantropoformorf ko`rinishi bilan aralashgan holda odam bilan uning totemi qarindoshligi orasida oilaviy munosabatlar haqida, ya'ni odam vafot etgach uning o`z totemiga aylanishi yoki aksincha - totemdan qayta inson shakliga kelishi haqidagi tasavvurlar paydo bo`ldi. Birinchi-tomondan buning hammasi o`tgan ota-bobolar ruhlarining kuchayishiga va ilohiy kuchlarga ishonchni oshishiga olib kelgan bo`lsa, ikkinchi tomondan totemga bo`lgan munosabatlarni o`zgarishiga, totemni ozuqa sifatida iste'mol qilishni taqiqlanishiga olib keldi. Tabu - ta’qiqlash tizimi paydo bo`ldi. Ulardan eng muhimi totemni ovqat sifatida iste'mol qilishni ta’qiqlash edi. Faqatgina ba'zi diniy marosimlarda ruhoniylar yoki qabila boshliqlariga totemni yeyishga ruhsat etilardi. Shunday qilib, totemizm urug‘chilik jamoasi -ijtimoiy jamoalarning eng birinchisida diniy ko`rinishlarning tarixiy asosi bo`lib qoldi.
Insoniyat rivojlanishining dastlabki bosqichlarida totemizning asosiy vazifalari - birinchi ma'ruzada aytib o`tilganidek birlashtiruvchilik, tartibga soluvchilik edi. Totemizm diniy shakllarning dastlabkisi bo`lishiga qaramasdan, hozirda ham ko`plab halqlarning urf-odatlarida, e’tiqodlarida uning unsurlari saqlanib qolgan (Masalan, Hindistonda sigir, Avstraliyada kenguru, Qirg‘izlarda oq bug‘u afsonaviy baxt keltiruvchi hayvon sifatida ulug‘lanadi).

Download 19,13 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   104




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish