Халқаро туризм

Insentiv – turizm geografiyasi. Ishga aloqador turizm kongresslar va ko‘rgazmalarga safarlar bilan bir qatorda insentiv – turizmni ham o‘z ichiga oladi. Ishdagi muvaffaqiyatlar uchun rag‘batlantirish sifatida safarlardan foydalanish XX asrning 60 – yillarida AQShda boshlangandi. Turizmning boshqa turlaridan farqli ravishda hali rasmiylashtirishga ulgurmasdan jahonning turli hududlaridagi juda ko‘p mamlakatlarda insentiv turizm e’tirof qozondi va uzoq vaqt yangi dunyoni «tark etmadi». Faqatgina 70-80 yillarda Amerikadan ko‘hna qit’aga mukofatlangan turistlar oqimining kengayishi bilan u Yevropani qamrab oldi. Keyinchalik u Osiyoga ham yoyildi. Shundan buyon insentiv – turizm amalda deyarli o‘zgarmadi. AQSH avvalgidek mukofatlangan turistlarni asosiy «yetkazib» beruvchi hudud hisoblanadi. Yevropaga insentiv yo‘nalish bo‘yicha tashrif buyurayotgan guruhlarning 60 % uning ulushiga to‘g‘ri keladi. AQShda intensiv turlarning mashhurligini xodimlar mehnatini moddiy rag‘batlantirishga, sarflanayotgan xarajatlarga qaraganda Amerika kompaniyalari rag‘batlantiruvchi turizmga ko‘proq mablag‘ sarflayotganda ham ko‘rish mumkin. Insentiv – turlar davomiyligi ko‘paymoqda. AQShda rag‘batlantiruvchi yo‘nalishlar Meksika, Buyukbritaniya, Osiyo – Tinch okeani havzasi mamlakatlari hisoblanadi.

Safar bilan taqdirlash Yevropada ham tobora ko‘proq tarqalmoqda. Tajriba shuni ko‘rsatmoqdaki, intensiv – tur mehnatga rag‘batlantirishda har qanday iste’mol tovari bilan mukofatlandan ko‘ra eng yaxshi usuldir. Buyukbritaniyada unga firmalarning o‘z xodimlarini mukofatlashga sarflanadigan mablag‘ining 2/5 qismi to‘g‘ri keladi. Fransiya va Germaniyada – salkam yarimini tashkil qiladi. Insentiv turlar qiymati 500 dan 1500 amerika dollarigacha, odam boshiga yuqori, davomiyligi esa uch kundan yetti kungacha rag‘batlantiruvchi yo‘nalishlar ustun tarzda Yevropa mamlakatlari bo‘ylab o‘tadi: Fransiya, Ispaniya, Shveytsariya, Avstriya, Kipr, shuningdek AQSH (Nyu-York, Florida va g‘arbiy qirg‘oqlar) va Karib havzasi orollari.

Insentiv – turizm bozorida ularning ulushi kamayishiga qaramay guruh bo‘lib safar qilish mustahkamlovchi segment bo‘lib qolayapti. Insentiv guruhlarda turistlar soni bir necha kishidan yuz va undan ortiq kishiga o‘zgarib turadi. Guruhlarning yarimida son tarkibi 10 kishidan oshmaydi. Insentiv guruhlar kompaniyaning ijrochi xodimlaridan to‘ldiriladi. Ular yuqori va o‘rta rahbarlik darajasidagi xodimlar, shuningdek iste’molchilar orasidan, masalan doimiy xaridorlar bo‘lishi mumkin (chizma 2).