Avstriya Milliy banki (Osterreichishe National bank) Avstriyaning markaziy davlat banki

Avstriya Milliy banki 1816 yil 1 iyunda tashkil topgan. 1817-yil 15-iyulda bank banknotlarni chiqarishning mutlaq huquqini oldi. Avstriya-Vengriya shartnomasi shartlariga muvofiq, Avstriya-Vengriya markaziy banki funktsiyalarini 1878 yil 30 sentyabrda tashkil etilgan Avstriya-Vengriya banki amalga oshirdi. Avstriya-Vengriya parchalanganidan so'ng, Avstriya va Vengriya tomonidan birgalikda boshqariladigan bank Avstriya, Vengriya, Chexoslovakiyaning umumiy pul birligi bo'lib qolgan, shuningdek, Avstriya-Vengriya hududlarida muomalada bo'lgan Avstriya-Vengriya kronasini chiqarishni davom ettirdi. 1924 yil 31 iyulda Avstriya-Vengriya banki rasman o'z faoliyatini to'xtatdi.

Avstriya Milliy banki (Osterreichishe National bank) – Avstriyaning markaziy davlat banki.

1922-yil 14-noyabrda Avstriya Milliy bankini tashkil etish to‘g‘risidagi qonun qabul qilindi. Bank oʻz faoliyatini 1923-yil 1-yanvardan boshlagan. 1938 yilda Anschluss va Avstriyaning Germaniya tomonidan bosib olinishi sodir bo'ldi, shundan so'ng bank Germaniyaning Reyxsbanki bilan birlashtirildi. Avstriya ozod qilingandan so'ng, bank o'zining asosiy faoliyatini 1945 yil iyul oyida qayta boshladi.

Katta shaharlarda boʻlimlari va 7 filiali bor. Bosh idorasi Venada. 1922-yilda Avstriya-Vengriya banki negizida tashkil etilgan. Aktivlari summasi 223,2 mlrd. Avstriya milliy banki aksionerlik jamiyati shaklida tuzilgan ya’ni Markaziy bankning 50% kapitali Federatsiyaga, qolgan 50% kapitali avstriyalik huquqiy va jismoniy shaxslarga tegishli. Markaziy bank kapitaliga faqat Moliya vazirligidan ruhsat olgan huquqiy va jismoniy shaxslargagina ulush qo’sha olish huquqiga egadir. Pay meros orqali oʻtishi yoki Moliya Vazirligi ruxsati bilan sotilishi mumkin. Shu orqali davlat bilvosita nazoratni amalga oshiradi. Markaziy bankning funksiyasi va vazifalari qonunda ko’rsatilgan.

Markaziy bankning mustaqilligi darajasini belgilovchi keyingi omil boʻlib, bank rahbarini saylanish tartibi hisoblanadi. Avstriya Milliy banki faoliyati ustidan nazoratni Moliya Vazirligi olib boradi. Avstriya markaziy bankining boshqaruv lavozimi hukumat tavsiya etgan nomzodlarni saylashadi. Avstriya milliy bankining umumiy yigʻilishida bosh kengashga 6 a’zoni ta’sischilar saylaydilar; prezidentni, 2 ta vitse prezidenti va kengashning qolgan 5 a’zosini Moliya Vazirligi tayinlaydi. Bunda, saylanayotgan shaxs ishlashga rozilik bildirmasa yoki boshqa shaxsni nomzodini koʻrsatsa, saylovlar tayin qilinadi, agar saylangan shaxs vafot etsa, u holda yangi nomzodlikni Moliya Vazirligi tayinlaydi. Pul-kredit sohasiga tegishli qonun loyihalarining hammasi Markaziy bankka koʻrib chiqish uchun ma’lum vaqtga beriladi va uning roziligidan soʻnggina tasdiqlanadi.
Biroq Markaziy bank qonunda koʻrsatilgan faoliyatni va operatsiyalarni amalga oshirsa, davlat komissari ham Moliya Vaziri ham aralashishga huquqi yo’q. Shu orqali Avstriya Markaziy banki mustaqilligi qonun bilan mustahkamlangan, boshqa tomondan esa, davlat organlari Markaziy bank siyosatiga bevosita rahbarni saylab va nazorat oʻrnatib ta’sir koʻrsatishi mumkin.
Markaziy bankning mustaqilligining yana bir omili hukumatni kreditlashni chegaralanganligini qonunda mavjudligida namoyon boʻladi. Hukumatni kreditlashni chegaralash Markaziy bankning iqtisodiy mustaqilligiga, siyosiy mustaqilligiga ham ta’sir ko’rsatadi. Biroq bu omil faqatgina Markaziy bank tomonidan hukumatni bevosita moliyalashtirish tizimini mavjud ekanligida ahamiyatlidir. Bunday tizim dunyoning koʻpgina rivojlangan mamlakatlarida tarqalgan. Bu belgi boʻyicha Avstriya markaziy banklari mustaqilroqdir.
2002 yil 1 yanvardan boshlab yevro Avstriyada muomalaga kiritildi. Boshqaruv organlari - umumiy yig'ilish (Generalversammlung), umumiy kengash (Generalrat) va ma'lumotnoma (direktorium). Bosh kengash prezident (präsident), vitse-prezident (vizepräsident) va federal hukumat tomonidan qayta saylanish huquqi bilan 5 yil muddatga tayinlanadigan 8 a'zodan (mitgliedern) iborat. Ma'lumotnoma (direktorium) federal hukumat taklifiga binoan federal prezident tomonidan tayinlanadigan gubernator (guvernyor), vitse-guvernator (vize-guverneur) va ikkita direktordan (direktordan) iborat bo'lib, ular o'z navbatida federal hukumatning taklifini oladilar. umumiy kengash, qayta saylanish huquqidan boshlab 5 yil muddatga. Uning federal yerlarning asosiy shaharlarida, shuningdek, Villach shahrida (Karintiya) 7 ta filiali mavjud [manba 2149 kun ko'rsatilmagan.
Xodimlar kasbiy sirni uchinchi shaxslarga oshkor qilganlik uchun har qanday darajadagi bank xodimlariga nisbatan qattiq jazo nazarda tutilgan. Soliq to'lashdan bo'yin tovlash bank sirini oshkor qilish uchun asos bo'lmaydi.
Bank qonunchiligi mijozlar manfaatlarini birinchi o‘ringa qo‘yadi. Omonat to'g'risidagi ma'lumot, agar mijozning yozma arizasi bo'lsa yoki sudning iltimosiga binoan faqat jinoyat ishini tergov qilish munosabati bilan uchinchi shaxsga berilishi mumkin.

Avstriyaga sayyohlik vizasi bilan uch oydan kam muddatga kelgan xorijlik katta miqdordagi bank hisobini ochishda shaxsini tasdiqlovchi hujjatni taqdim etishi shart. Bank pasport ma'lumotlarini va mijozning fuqaroligini ro'yxatdan o'tkazadi, ammo bu ma'lumotlar qonunga muvofiq maxfiy bo'ladi. Mijozlarning investitsiyalarini himoya qilish uchun Avstriya Milliy banki ularni sug'urta qiladi. Bu avstriyalik yoki xorijlik tomonidan amalga oshirilgan barcha omonatlarga tegishli.

2007-yil 13-noyabrdan 31-dekabrgacha Vena shahrida oltin qazib olish, zarb qilish va oltin quymalarining xalqaro pul muomalasidagi ahamiyati haqida hikoya qiluvchi “Oltin quyma” koʻrgazmasi, Avstriya Milliy bankining pul muzeyi. Avstriya Milliy bankining o'zida 289 tonna oltin bor, bu 2007 yilda 4,5 milliard yevroga to'g'ri keladi. Ko‘rgazmada oltin quymalarining haqiqiyligini tekshirish usullari bilan ham tanishishingiz mumkin.
2002 yil mart oyida Avstriya Milliy bankining bosmaxonasi evro kupyuralarini xato bilan bosib chiqardi, dedi ular Avstriya Ichki ishlar vazirligida bo'lib o'tgan brifingda. Ushbu banknotalar Germaniyaning Regensburg shahri banklaridan birida topilgan bo‘lib, seriya va raqamlarga ko‘ra, ular qayerda ishlab chiqarilganligini mutaxassislar aniqlagan. Besh yevrolik banknotaning orqa tomonida hech qanday dizayn yo‘q edi. Avstriya Milliy bankining bosmaxonasi bir nechta bunday banknotlarni chop etishga muvaffaq bo'ldi, shuning uchun ular darhol kollektorlar uchun "ov" ob'ektiga aylandi va nominaldan ancha yuqori narxda "qaynoq kek kabi borish"
GMT indeksi bo'yicha Avstriya markaziy bankining siyosiy mustaqilligini belgilashning 8ta mezoni.
1) Markaziy Bank rahbari hukumatning aralashuvisiz tayinlanadi."0"
2) Markaziy Bank rahbari 5 yildan ortiq muddatga tayinlanadi. "0"
3) Markaziy Bank boshqaruvchilar kengashi azolari hukumatning ishtirokisiz tayinlanadi. "0"
4) Markaziy Bank boshqaruvchilar kengashi bankni 5 yildan ortiq boshqaradi."0"
5) Markaziy Bank boshqaruvchilar kengashida hukumat vakillarining majburiy ishtirokida zaruruyiat yo'q. "1"
6) Pul kredit sohasida qabul qilingan qarorlarni hukumat tomonidan maqullanishi zaruriyatining yo'qligi. "1"
7) Markaziy Bank qonun bo'yicha ustuvor maqsadlardan biri sifatida mamlakatda baholar barqarorligini ta'minlash majburiyati bo'lishi kerak." 1"
8) Markaziy Bank hukumat bilan qarama qarshilikga borib qolganida uning pozitsiyasini kuchaytirish imkonini beradigan qonunchilik me'yorlarning mavjudliligi."1"
Umumiy ball: "4"