Glossariy 1-mavzu. Marketing va uni rivojlanishining asosiy bosqichlari

ЧОЛҒУЛАШТИРИШ – мусиқий ижод тури; мусика асарини муайян чолғу ансамбль ёки оркестр (оркестрлаш) таркиби ва ижросига мўлжаллаб мослаштириш. Ч. жараёнида композитор чолғулар хусусияти ва ифодавий имкониятлари, шунингдек, асарнинг бадиий мазмунидан келиб чиққан ҳолда овоз йўлларининг қайси созда ижро этилишини белгилайди. Ч. янги асарни ижод этиш пайтида ҳамда мавжуд асарни бошқа мусика жамоаси ижросига мослаштириш (аранжировка) жараёнида намоён бўлади. Ч. махсус мусика ўқув юртларида ихтисослашган фан сифатида ўқитилади.


ШАШМАҚОМ (форс. – олти ва мақом) – ўзбек ва тожик халқлари мусикий меросида марказий ўрин тутган мақомлар туркуми; парда, оҳанг, усул, шакл, услуб каби воситалар б-н ўзаро узвий боғланган мумтоз куй ва ашулалар мажмуи. У муайян шарт-шароитларда мусиқий фольклор ҳамда касбий мусиқа йўналишларида орттирилган кўп асрлик илмий-ижодий тажриба ҳамда изланишлар натижасида юзага келган. Ш. миллий ҳамда минтақавий мумтоз мусиқа анъаналарининг тарихан узун тараққиёт жараёни нати­жасида бир қатор бастакорлар авлоди санъатининг қомусий маҳсулидир.


ШЕЪР (араб, шуур – сезги) – фикрнинг ҳис-туйғуга қоришиқ ифодаси сифатида вужудга келган, ҳаяжонли шеьрий нутқ б-н ифода этилган, маълум ички оҳангга эга бадиий асар. «Ш.» атамаси ўрнига баъзан «назм» сўзи ҳам қўлланади.


ШЕЪРИЯТ, поэзия – шеърий асарлар мажмуи. Дастлаб Ш. дейилганда, умуман бадиий адабиёт тушунилган. Ш. бадииятга дахлдор саналган. Инсоният тарихида факат шеър шаклида ёзилган битикларгина сўз санъатига тегишли ҳисоблаб келинган.


ЭКСПОЗИЦИЯ (лот. Expositio – кўрсатиш, баён этиш) – бадиий асар, моддий маданий ёдгорликлар, тарихий ҳужжат ва б.нинг кўргазма ва музей залларида ёки очиқ жойларда маълум тизимда жойлаштирилиши. Доимий ва
даврий Э.нинг мақсади барча экспонатларни уларнинг бадиий ва илмий қиймати, тарихий бадиий жараёндаги ўрни, материалларнинг аҳамиятини мукаммал ёритиб беришдир. Э. эркин ёки томошабинларнинг танишиш йўналишларини ҳисобга олган ҳолда тузилади. Замонавий шароитда Э. экспонатларни сақлаш қоидаларига жавоб берадиган махсус ускуналар, экспонатнинг қисқача характеристикаси ҳамда Э. хусусиятлари, асарлари баён қилинган ихчам матнлар б-н таъминланади.