Хўжахонов исмоилжон мансурович ўзбекларнинг миллий ўзлигиЎзбекларнинг миллий ўзлиги
ozbeklarning milliy ozligi
зида умумўзбек миллий ўзликни англаш ҳис-туйғулари шакл-лана бошлаган. Ушбу тадқиқот ҳозирги ўзбеклар этномаданий ўзлигининг тарихий-маданий асосларини, Россия империясининг сўнгги йиллари ва совет ҳокимиятининг дастлабки йилларида Туркис тон ўлкасидаги этник ҳолат, миллий уйғониш ва ўзликни анг лаш жараёнини тарихий-этнологик жиҳатдан таҳлил этишга бағишланган. Марказий Осиё хонликларини Россия империя-си томонидан босиб олиниши минтақа аҳолисини мустамлака тарзида бўлса-да дунё миқёсида бўлаётган янги давр учун хос бўлган ўзгаришлар гирдобига тортиб борди. Капиталистик муносабатларнинг ўрнатилиши, дунёвий илм-фан, маърифат, миллий босма адабиётни шакллантириш кабилар ўз навбати-да миллий ҳис-туйғуларнинг кенг ёйилишига замин яратди. Ўзбеклик тушунчасининг миллий мазмун-моҳиятини очиб бе-ришда жадид намоёндаларининг хизматлари катта бўлган. Туркистонда миллий ҳис-туйғулар шаклланиб бораётган бў-лишига қарамай, ўлка аҳолиси (халқлари) ўз келажагини алоҳи-да миллий жамоаларга ажралиб кетишдан кўра, бирлик ва уму-мий тараққиёт йўлини тўғри деб билган. Совет ҳокимиятининг сиëсий иродаси билан 1924 йилда ўтказилган миллий-ҳудудий чегараланиш натижасида минтақани миллий республикалар-га бўлиб ташланиши эса минтақада ўзбек, қозоқ, туркман ва тожик, қирғиз каби миллатларнинг узил-кесил шаклланиши ва алоҳида миллатлар сифатида ривожланиши учун ҳудудий, иқтисодий, маданий шароитни яратди. Совет ҳокимияти мин-тақадаги миллий-этник вазиятни бошқаришга ҳамда “шаклан – миллий, мазмунан – социалистик” мазмундаги советча миллий ўзликнинг шаклланишини қўлга олишга кўп ҳаракат қилган бўлса-да, ўзбеклар этномаданий ўзлигининг асосий хусусият-ларини сақлаб қола олган. Кенг китобхонлар эътиборига ҳавола қилинаëтган ушбу ки-тобда ўзбекларнинг этномиллат сифатида шаклланишининг тарихий асослари ва турли омиллари масаласи кўриб ўтилган-лиги боис этник ва миллий ўзликни англаш, этниклик каби тушунчаларга ҳам алоҳида тўхталиб ўтишга ҳаракат қилдик. Ҳозирги кунда “ўзликни англаш” тушунчасидан кўра, унинг инглизча (identity) ёки русчадан (идентичность) кириб келган 8 Исмоилжон ХЎЖАХОНОВ шакли муқобил атама сифатида кенг қўлланилмоқда. Таъкид-лаш жоизки, хориж антропологиясида “идентиклик” алоҳида илмий концепция даражасига кўтарилган. Ўзбек миллатининг келиб чиқиши, шаклланиши, этник тар-киби ва этник тарихи, миллий ўзлигини англаши, “ўзбеклик” тушунчалари ва бошқа масалалар юзасидан ҳозирга қадар тур-ли фикр-мулоҳазалар билдирилган бўлиб, албатта, бу борадаги тадқиқотлар яна давом этади. Мазкур китоб бугунги кунда ўз-бекларга хос миллий хусусиятларнинг муҳим жиҳатлари, унинг этномаданий ва маънавий асослари, ўзбек характери кабилар ҳақида кенг китобхонларни оз бўлса-да, таништиришга хизмат қилса, биз ўз мақсадимизга эришган бўламиз ва унда баён этил-ган фикр-мулоҳазалар юзасидан китобхонлар ўз муносабатини билдирадилар, деган умиддамиз. Download 1,07 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024 ma'muriyatiga murojaat qiling |
kiriting | ro'yxatdan o'tish Bosh sahifa юртда тантана Боғда битган Бугун юртда Эшитганлар жилманглар Эшитмадим деманглар битган бодомлар Yangiariq tumani qitish marakazi Raqamli texnologiyalar ilishida muhokamadan tasdiqqa tavsiya tavsiya etilgan iqtisodiyot kafedrasi steiermarkischen landesregierung asarlaringizni yuboring o'zingizning asarlaringizni Iltimos faqat faqat o'zingizning steierm rkischen landesregierung fachabteilung rkischen landesregierung hamshira loyihasi loyihasi mavsum faolyatining oqibatlari asosiy adabiyotlar fakulteti ahborot ahborot havfsizligi havfsizligi kafedrasi fanidan bo’yicha fakulteti iqtisodiyot boshqaruv fakulteti chiqarishda boshqaruv ishlab chiqarishda iqtisodiyot fakultet multiservis tarmoqlari fanidan asosiy Uzbek fanidan mavzulari potok asosidagi multiservis 'aliyyil a'ziym billahil 'aliyyil illaa billahil quvvata illaa falah' deganida Kompyuter savodxonligi bo’yicha mustaqil 'alal falah' Hayya 'alal 'alas soloh Hayya 'alas mavsum boyicha yuklab olish |