Historia Nobla z ekonomii

Nobliści

Poniedziałek, 9 października 2006  12:10 | Autor: Wojciech Majerkiewicz, Marcin Szaleniec

Kim byli? Dlaczego uhonorowano ich zapewne najbardziej prestiżową Nagrodą Nobla za osiągnięcia w ekonomii? Sylwetki wszystkich noblistów w naszym specjalnym leksykonie. Poznajcie Państwo tych, dzięki którym lepiej rozumiemy świat finansów.

Nasz leksykon to poczet wielkich ekonomistów, z których pracy korzystamy na codzień, często nie mając nawet pojęcia, komu zawdzięczamy wiedzę i znajomość mechanizmów gospodarczych, które dziś wydają się oczywiste... Zestawienie sylwetek uporządkowane jest według chronologii przyznawania Nagród Nobla. Koniecznie jednak trzeba pamiętać, iż od momentu opublikowania prac naukowych do ich nagrodzenia mija zwykle wiele, wiele lat. Świadczy o tym chyba najlepiej znany przypadek wielkiego matematyka - Johna F. Nasha, którego dramatyczny życiorys, ogromny wkład w rozwój teorii gier (z początku wykpiwany przez kolegów z uczelni uważających Nasha za dziwaka) został pokazany w ciekawym, choć nie pozbawionym nadmiernego patosu, filmie "Beatifull mind" - "Piękny umysł". Tak więc, poza lekturą naszego leksykonu, naprawdę warto zobaczyć ten w istocie wzruszający film, opowiadający o heroicznej wręcz walce genialnego matematyka z ciężką chorobą, triumfie człowieka nad chorobą. To także dobry przykład, jak rodziło się wiele prac, projektów i tez, które dopiero nawet po śmierci autorów zyskiwały uznanie, czasem graniczące wręcz z kultem...    

Proszę Państwa. Czas na poznanie laureatów Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii. Oto oni...

2009
Paul Krugman, stały felietonista dziennika "The New York Times".

Ekonomiczny Nobel dla publicysty Witold Gadomski 2008-10-13, ostatnia aktualizacja 2008-10-13 20:47:34.0

Powyższy tytuł jest prowokacyjny i nie do końca sprawiedliwy. Paul Krugman, profesor ekonomii i stosunków międzynarodowych na Uniwersytecie Princeton, ma dość bogaty dorobek naukowy. Jest między innymi autorem wraz z Mauricem Obstfeldem podręczników "Ekonomia międzynarodowa" i "Międzynarodowe stosunki gospodarcze". W Polsce można też kupić jego popularną książkę o światowej gospodarce pod proroczym tytułem: "Wracają problemy kryzysu gospodarczego". Tyle że Krugman książkę tę napisał w roku 2000, a słowo "kryzys" odnosiło się do zamętu na rynkach azjatyckich. Uchodzi zresztą za doskonałego znawcę gospodarek azjatyckich, a jego artykuł napisany w styczniu 1998 r. "Co się zdarzyło w Azji" był przedrukowywany i cytowany przez media na całym świecie.

Specjalnością Krugmana są problemy kursów walutowych, kryzysów, handlu międzynarodowego. Jest jednym z twórców tzw. nowej teorii handlu, która za pomocą modeli ekonometrycznych uzasadnia konieczność ochrony przed konkurencją "młodych" gałęzi gospodarki. Teoria ta, w swych zarysach jest bardzo stara, ale jej "nowość" polega na wprowadzeniu kilku dodatkowych założeń, między innymi tak zwanego efektu sieciowego - sytuacji, w której konsumenci dobra odnoszą korzyści z jego upowszechnienia (przykładem jest choćby sieć telefonii komórkowej).

Zapewne jednak nie osiągnięcia na polu teorii ekonomii zadecydowały o przyznaniu Krugmanowi nagrody, lecz jego publicystyka, bardzo krytyczna wobec obecnego ładu ekonomicznego na świecie, a w szczególności wobec polityki Busha. Był jednym z sygnatariuszy listu, jaki w 2003 r. podpisało kilkunastu wybitnych ekonomistów, protestując przeciwko propozycjom obniżania podatków. "Pomysły na obniżenie deficytu są mało wiarygodne - pisał - a republikańska administracja nie potrafi zrezygnować z wydatków wojskowych, tym bardziej że wojna w Iraku idzie nie tak, jak to sobie wyobrażał Bush. W tej sytuacji obniżki podatków muszą prowadzić do dalszego wzrostu deficytu".

Swoje komentarze zamieszcza nie tylko w pismach biznesowych, takich jak "The Fortune" czy "The Harvard Business Review", ale też w popularnych gazetach. Swój stały felieton ma od lat w "The New York Times". Nie zawsze jego krytyka polityki amerykańskiej była sprawiedliwa. W komentarzu "Złudzenie triumfu" z 25 maja 2004 r. tak oceniał dane pokazujące przyrost miejsc pracy za rządu Busha: "Cóż to jest 900 tys. nowych miejsc pracy? W ciągu pierwszych czterech miesięcy roku 2000 przybyło 1,1 mln (...) Gdyby się utrzymał trend z okresu prezydentury Clintona, mielibyśmy w Ameryce o 7 mln miejsc pracy więcej". Podobnie jak inni "antybushyści" miał za złe prezydentowi, że szukał oszczędności w systemie opieki socjalnej. Dowodził, że problemem nie są nadmierne wydatki socjalne, lecz zbyt niskie dochody budżetu, zwalczał pomysły prywatyzacji systemu emerytalnego. We wczesnym stadium tegorocznej kampanii wyborczej popierał kandydaturę Hilary Clinton, zarzucając Obamie, że nie ma programu na wprowadzenie powszechnej opieki medycznej.

Był też jednym z najostrzejszych krytyków byłego szefa Fed Alana Greenspana, któremu poświęcił kiedyś komentarz "Maestro Hucpa" - czyniąc aluzję do książki "Maestro", biografii Greenspana pióra znanego dziennikarza Boba Woodwarda.

Krugman wiele komentarzy poświęcił też obecnemu kryzysowi. Jeden z nich „Rząd USA gra w rosyjską ruletkę” zamieściła przed niespełna miesiącem „Gazeta”. „Dlaczego byliśmy aż tak nieprzygotowani na ten ostatni szok? Kiedy Bear Stearns zbankrutował, mówiło się o potrzebie stworzenia mechanizmu »bezpiecznej upadłości « banków inwestycyjnych. No cóż, to było pół roku temu. I gdzie ten mechanizm?”. Wiele dobrych pytań, ale ani jednej odpowiedzi.
Jak większość noblistów z dziedziny ekonomii Paul Krugman wywodzi się z rodziny żydowskiej. Urodził się i wychowywał na nowojorskiej wyspie Long Island. Ukończył Uniwersytet Yale, doktoryzował się na MIT. Co ciekawe, w bardzo młodym wieku w latach 1982-83 był członkiem Rady Doradców Ekonomicznych prezydenta - wówczas Ronalda Reagana. Gdy kilkanaście lat później prezydentem został Bill Clinton - wiele osób się spodziewało, że Krugman stanie się jednym z czołowych doradców. Jednak po rozmowie, jaką profesor odbył z prezydentem elektem, obaj panowie rozeszli się, zresztą bez urazy. Jak tłumaczył potem Krugman w jednym z wywiadów, w objęciu funkcji przeszkodził mu niewyparzony język.

Witold Gadomski

Laureatem tegorocznej nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii został Amerykanin Paul Krugman, profesor ekonomii i stosunków międzynarodowych na Uniwersytecie Princeton, specjalista w dziedzinie handlu międzynarodowego
Królewska Szwedzka Akademia Nauk nagrodziła Krugmana za sformułowanie nowej teorii, dotyczącej urbanizacji. Laureat zintegrował różne dotąd dziedziny badań handlu międzynarodowego i geografii ekonomicznej - wskazano w uzasadnieniu.

Jego teoria dotycząca lokalizacji działalności gospodarczej mówi m.in. o czynnikach, które wyznaczają korzystne i niekorzystne dla tej działalności obszary geograficzne. Wyjaśnia przewagę, jaką ma dany obszar geograficzny nad innymi. Do tych czynników należą m.in. jakość i wydajność pracy, koszty transportu i komunikacji, zakres interwencjonizmu państwowego, czy stan infrastruktury gospodarczej.

Urodzony w 1953 roku Paul Krugman jest wykładowcą ekonomii i spraw międzynarodowych uniwersytetu Princeton. Jest też felietonistą i blogerem gazety "The New York Times" oraz krytykiem polityki George'a W. Busha. Był doradcą byłego prezydenta USA Ronalda Reagana.

- Paul Krugman to ekonomista poszukujący reform w dziedzinie polityki gospodarczej - uważa główny ekonomista Business Centre Club prof. Stanisław Gomułka. Zaznaczył, że Krugman jest znany i ceniony w świecie akademickim.

Krugman to amerykański profesor ekonomii i stosunków międzynarodowych na Uniwersytecie Princeton; specjalista w dziedzinie handlu międzynarodowego.

Gomułka powiedział, że Krugman nie ma nic wspólnego z monetarystami, którzy słyną z krytyki instytucji kapitalistycznych; jest on raczej centrowym ekonomistą. "Krugman to ekonomista, który poszukuje reform: instytucjonalnych, reform w dziedzinie polityki gospodarczej, ale bez rewolucyjnych propozycji" - wyjaśnił główny ekonomista BCC.

"Krugman jest również jednym z najmłodszych laureatów Nobla. W ciągu ostatnich 15 lat był bardzo wpływowy nie tylko wśród akademików, ale także szerzej, poprzez swoją działalność publicystyczną, wykłady czy książki" - dodał Gomułka.

Podkreślił, że w ostatnim czasie Krugman prowadził ożywioną działalność publicystyczną; napisał wiele książek dla milionów czytelników, w których interpretował to, co dzieje się w gospodarce światowej.

Według Gomułki, Krugman czasem zajmował bardzo zdecydowane poglądy, które później okazywały się błędne.

"Miał teorię dotyczącą źródeł szybkiego wzrostu w krajach Dalekiego Wschodu. Sugerował, że duże inwestycje - a nie innowacje - doprowadziły do szybkiego rozwoju gospodarczego tych krajów. To była błędna teoria, z której później się wycofał" - powiedział Gomułka.

"Był doktorem Massachusetts Institute of Technology. Zajmował się lepszym rozumieniem gospodarki globalnej, a mniej tym, co się dzieje w poszczególnych krajach" - dodał główny ekonomista BCC.

Paul Krugman to świetny popularyzator ekonomii - uważa prof. Andrzej Wojtyna, członek Rady Polityki Pieniężnej.

"Bardzo cieszę się, że Krugmana uhonorowano Nagrodą Nobla. To wszechstronny ekonomista. Jest on jednym z najmłodszych laureatów tej nagrody. Z reguły Noble otrzymują osoby wiekowe" - powiedział Wojtyna.

"Noblista jest znany w Polsce m.in., dzięki podręcznikowi "International Economics: Theory and Policy" (Ekonomia Międzynarodowa. Teoria i praktyka), którego współautorem jest również Maurice Obstfeld. Krugman jest świetnym popularyzatorem ekonomii; nie należy do akademików zamkniętych w wieży z kości słoniowej" - powiedział Wojtyna. Zaznaczył, że jako jeden z pierwszych ekonomistów wniósł duży wkład w interpretację kryzysów walutowych.

"Krugman przedstawił jeden z modeli kryzysów walutowych, obecnie najbardziej znanych" - wyjaśnił Wojtyna.

Dodał, że najnowsza książka noblisty dotyczy różnic dochodowych w Stanach Zjednoczonych, a jego poglądy polityczne są ukierunkowane na Partię Demokratyczną.

Nowa geografia ekonomiczna to oryginalny wkład tegorocznego noblisty Paula Krugmana w myśl ekonomiczną - uważa ekonomista Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową Maciej Grabowski.
Grabowski wyjaśnił, że zgodnie z teorią Krugmana - nową geografią ekonomiczną - należy zwracać uwagę na wewnętrzne czynniki wzrostu gospodarczego, na to, "co jest skumulowane w danym regionie, a nie wyłącznie opierać się na importowanych zasobach, czy to kapitale, czy pracy, czy technologii".

Dodał, że ceni Krugmana i słusznie otrzymał on nagrodę Nobla, "tym bardziej, że jest to ekonomista, który nie unika trudnych tematów i włącza się w bieżącą debatę" np. dotyczącą kryzysu ekonomicznego.

"Jego dorobek, zwłaszcza z czasów, kiedy wykładał na Uniwersytecie Harvarda, a obecnie Princeton - moim zdaniem - uzasadnia Nagrodę Nobla" - powiedział prof. Dariusz Rosati.

"Krugman to ekonomista, który podważył tradycyjne założenia handlu międzynarodowego; zastąpił je innymi, bardziej realnymi. Doszedł on do bardzo zaskakujących wniosków, na przykład do teorii aglomeracji, która stanowi przeciwieństwo tradycyjnej teorii rozwoju gospodarczego" - podkreślił.

Jego zdaniem, Krugman to "jeden z najciekawszych, najbardziej błyskotliwych i utalentowanych ekonomistów".

"Nagroda w dziedzinie ekonomii Szwedzkiego Banku Państwa dla uczczenia pamięci Alfreda Nobla" została ufundowana w 1968 r., a po raz pierwszy przyznano ją w roku następnym. Z racji nazwy i intencji została przyjęta do "noblowskiej rodziny" nagród i jest wręczana przez szwedzkiego monarchę.

Nagroda nazywana jest czasami "nagrodą starszych panów", bowiem wszyscy, którzy ją dotychczas otrzymali, to mężczyźni w wieku 60- 70 lat. Na tegorocznej liście kandydatów do nagrody Nobla, opracowanej przez bukmacherów i liczącej 28 nazwisk, była tylko jedna kobieta, prof. Nancy Stokey z Chicago.

Spośród 61 osób wyróżnionych tą nagrodą przed Krugmanem, czterdzieści to Amerykanie, a dwóch innych nagrodzonych ma podwójne obywatelstwo, w tym amerykańskie.

W minionym roku jej laureatami zostali Amerykanie: Leonid Hurwicz oraz Eric S. Maskin i Roger B. Myerson za rozwinięcie teorii tłumaczącej, w jaki sposób kupujący i sprzedający mogą maksymalizować zyski z dokonywanych transakcji.
2007
Leonid Hurwicz, Eric Maskin i Roger Myerson