Химмотология


Дистиллят ва қолдиқ мой фракцияларини фенол билан тозалаш жараёнининг



Download 4,96 Mb.
bet28/105
Sana13.07.2022
Hajmi4,96 Mb.
#786160
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   105
Bog'liq
МОТОЛОГИЯ

Дистиллят ва қолдиқ мой фракцияларини фенол билан тозалаш жараёнининг технологик шарти

Ҳарорат, 0С




115

Юкори кисми

К-1
К-2

58-88
34-51

Пастки кисми

К-4




Печдан чикишда

П-1
П-2
П-3

240-290
350-360
260-280

Фенол хом-ашё нисбати:

Дистиллят фракция учун




1,5 ¸ 2,2:1

Қолдиқ фракция учун




4,5:1

К-2 даги тиндириш вақти, мин:

Рафинат




60-120

Экстракт




30-36

Экстракт колоннасини


кўндаланг кесими юзасини
бирлигидан фазалар аралаш
масини мумкин бўлган сарфи м3/(м2с) 10-11

Эритувчини экстракт ва рафинат фазалари орасида тарқалишини (бўлишини) экстракция колоннасининг мой балансидан кўриш мумкин, %масс.





Берилди:

Олинди:

Бошланғич дистиллят

100

Рафинат эритма

93,7

Фенол

200

Рафинат

(75,0)

Фенолли сув

7,0

Фенол

(18,7)

(сув)

/6,4/

Экстракт эритма

213,3

(фенол)

/0,6/

Экстракт

(25,0)







Фенол

(181,9)







Сув

(6,4)

Жами:

307,0

Жами:

307,0



4-жадвал
Мой фракцияларини фенол билан тозалаш қурилмасининг материал баланси

Берилди:

ФР 350-4200С

ФР 420-4900С

Қолдиқ ФР 4900С

Хом-ашё

100,0

100

100

Фенол

150,0

220

450

Олинди:










Рафинат

66,7

63,0

66,5

Экстракт

32,8

36,5

33,0

Фенол

149,8

219,7

449,5

Йўқотилди:










Хом-ашё

0,5

0,5

0,5

Фенол

0,2

0,3

0,5

Жами:

250,0

320,0

550,0



5-жадвал
Мойларни эритувчилар билан сайлаб тозалаш кўрсаткичлари

Кўрсаткичлар

Фенол билан тозаланган дистиллят мой

Фенол билан тозаланган қолдиқ мой

Тозалан-гунча__Тозалан'>Фурфурол билан тозаланган қолдиқ мой

Тозалан-гунча

Тозалан-
гандан кейин

Тозалан-гун
ча.

Тозалан-
гандан кейин.

Тозалан-гунча

Тозалан-
гандан кейин

Мойни чиқиши, % (масс).

-

91,5

-

94

-

91,5

100о Сдаги ёпишқоқлик, ММ2

10,6

10,1

19,7

18,5

25,8

22,3

Ёпишқоқлик индекси

80

85

85

90

81

83

Коксланиши

0,29

0,10

0,55

0,30

0,8

0,46



2.5.6. Мойларни жуфт эритувчилар билан тозалаш

Жуфт эритувчилар асосан сифатли қолдиқ мойлар ишлаб чиқаришда қўлланилади. Жараён икки бир-бири билан аралашмайдиган ҳарактери турлича бўлган эритувчиларни биргаликда ишлатишга асосланган. Улардан бири-суюқ рафинат хом ашёнинг қимматбахо компонентларини (смолаларни, асфальтенларни, полициклик углеводородларни) чўкишига ёрдам беради, иккинчи эритувчи фенол ва крезолни аралашмаси шу кераксиз компонентларни яхши эритади. Иккала эритувчини физик хоссалари бир-биридан кескин фарқ қилиб бири иккинчисида жуда оз миқдордан эрийди. Зичликлари билан катта фарқ қилганлиги сабабли экстракт ва рафинат эритмалари икки қаватга осонгина ажралади - олдин пропан кейин фенол- крезол аралашмаси.


Нефтни қайта ишлаш саноатида гудрон пропан билан енгил деасфальтланади ва кейин жуфт эритувчилар билан тозаланади. Бу жараён натижасида тозаланган мой дистиллати ва экстракт ҳамда асфальт ажратиб олинади.
Рафинатни сифатига ва олинган миқдорига ҳомашё ва эритувчини нисбати ва фенол-кризол аралашмасини таркиби таъсир кўрсатади. Бу факторлар тажриба йўли билан аниқлаб олинади ва ҳомашёни сифатига боғлиқ бўлади.
Одатда 100 кисм (масс) хом ашёга 300-400 қисм (масс) пропан ва 400-600қисм. (масс) фенол-крезол аралашмаси олинади. Фенол-крезол аралашмасини таркиби 35-60% (масс) фенол ва 65-40% (масс) крезол бўлади.


6-жадвал
Эритувчи ва хом ашёни нисбатини ўзгаришининг рафинат миқдорига ва сифатига таъсири

Эритувчи, масс Пропан

100 (масс) хом-ашё Фенол

Рафинатни миқдори, %

Қовушқоқлик индекси m

Коксланиш, % масс

Эритувчисиз хом ашё

100

20

2,3

200

150

85

60

0,72

400

150

77

58

0,51

400

400

67

82

0,10

400

600

60

83

0,07

Рамашкин нефтининг гудронини жуфт эритувчи билан тозалаб олингандаги рафинат, экстракт ва асфальтнинг сифати:

Хом ашё

Рафинат

Экстракт

Асфальт

Зичлик r420

0,980

0,884

0,980

Коксланиши, %масс

16,0

0,27

-

1000С даги кинематик қовушқоқлиги ММ2

180

19,0

68

Қотиш ҳарорати, 0С
(эриш ҳарорати)

30

40

20

Мойларни тозалаш қурилмаси 3 бўлимдан иборат:


- Пропан билан деасфальтлаш бўлими.
- Жуфт эритувчилар билан селектив тозалаш булими (экстракция бўлими)
- Эритувчиларни рафинат, экстракт эритмаларидан ва асфальтдан регенирлаш бўлими. Пропан билан икки босқичли деасфальтлаш жараёни горизонтал тиндиргичларда олиб борилади.
Селектив тозалаш - қарама-қарши окимли боскичли Экстрактор – горизонтал тиндиргич аралаштиргичларда олиб борилади. (расмга қаранг). Бундай тиндиргичлар одатда еттига бўлинади. Чап томондан биринчи тиндиргичга иккинчи тиндиргичдан пропан ва экстракт берилади, охирги тиндиргичга тоза фенол-крезол эритувчилари ва олтинчи тиндиргичдан рафинат берилади. Ҳар бир тиндиргичда аралаштириш, экстракт ва рафинат эритмани ажратиш ишлари олиб борилади. Бу жараёнда ажратиб олинаётган компонентлар ўртасида алмашув кетади. Экстракт эритмадан рафинат эритмага қимматбахо мойни углеводородлари, рафинатдан эса экстракт эритмага – кераксиз компонентлар ўтади.


18-расм. Аралаштиргич – тиндиргичлардаги окимларнинг схемаси.
1-Суюқ пропан, II-Фенол – крезол аралашмаси, III-Рафинат эритма деасфальтлаш учун, IV-Деасфальтизат, V-Экстракт эритма, VI-Рафинат. Эритма эритувчини ҳайдаш қурилмаси

Бир бирига қарама-қарши ҳаракатланиб билан эритманинг ҳам концентрация ортиб боради. Бунинг натижасида пропан йўналишидаги тиндиргичдан жуда концентрланган экстракт эритма чиқади, охирги тиндиргичдан эса концентрланган рафинат эритмаси чиқади.


Иккинчи тиндиргичдаги рафинат деасфальтизация жараёнида эритувчи сифатида ишлатилади, чунки у тоза пропандан иборатдир. Деасфальтизат – селектив тозаланган хом ашё учинчи тиндиргичга берилади.
Рафинат, экстракт ва асфальт эритмалари ҳар – бири ўзининг системасида регенерация қилинади. Рафинат, экстракт ва асфальт эритмаларидан эритувчиларни регенерациялаш тўрт боскичда амалга оширилади:

  • Пропан 1,8 Мпа, босимида регенерация қилинади.

  • 0,5 Мпа, 0,1Мпа

  • Фенол-крезол аралашмаси вакуум остида регенерация қилинади.

Гудронни жуфт эритувчилар билан тозалаш жараёнининг материал баланси, % масс.


Берилди:

Олинди:

Гудрон ...

100,0

Рафинат

30,1







Экстракт

33,8







Асфалть

35,8







Йўқотилган

0,3

ЖАМИ:

100,0

ЖАМИ:

100,0


3- БОБ. НЕФТЬ МАҲСУЛОТЛАРИНИ ДЕПАРАФИНЛАШ

Нефт маҳсулотларига қўйиладиган асосий талаблардан бири уларнинг паст ҳароратдаги ҳаракатчанлигидир. Мой ва ёқилгиларни ҳаракатчанлигини йўқолишига асосий сабаб қаттиқ углеводородларни-парафин ва церезинларни ҳароратни пасайтирганда нефт фракцияларини эритмасидан кристалланиб чўкмага тушиб қолишидир. Бунда структураланган система ҳосил бўлиб суюқ фазани боғлаб қўяди. Паст ҳароратда қотадиган нефть мойларини олиш учун уларни ишлаб чиқариш технологияларига депарафинлаш - қаттиқ углеводородларни ажратиб олиш жараёни киритилган. Шу билан бирга қаттиқ углеводородлар-парафин, церезин ва улар асосида ишлаб чиқариладиган маҳсулотлар учун қимматбаҳо хом ашёдир.


Нефтнинг фракцияларини қаттиқ углеводородлари худди суюқ углеводородлар каби нормал тузилишга эга бўлиб ҳар хил молекуляр массалидир: изопарафинли - молекуладаги углеводородлар сони турлича, ҳар хил тармоқланган, нафтенли - ароматик ва нафтен араматик - халқалар сони турлича бўлган ва ёнбош занжирлар нормал ва изо структурали бўлган углеводородлардир.
Қаттиқ углеводородларни кимёвий таркиби фракцияларни қайнаш ҳароратларининг чегарасига боғлиқ.
Паст ҳароратда қайнайдиган мой фракцияларида асосан нормал тузилишга эга бўлган қаттиқ парафин углеводородлар бўлади. Қайнаш ҳароратининг ортиши билан Н-алканларни миқдори камаяди, изопарафин ва циклик углеводородларни, асосан нафтен углеводородларни миқдори ортади. Мазутни хайдагандан сўнг қолган қолдиқда - церезинда қаттиқ углеводородни асосий компонентларини ёнбош занжирли изо - тузилишга эга бўлган нафтен углеводородлари ташкил қилади. Фракцияларни қайнаш ҳароратини ортиши билан уларда қаттиқ углеводородларни миқдори ортади ва эриш ҳарорати кўтарилади.
Депарафинлаш жараёнининг вазифаси қаттиқ углеводородларни суюқ фазадан ажратишдир. Шунинг учун уларни криссталлик структураси катта роль ўйнайди, яъни кристалларни формаси ўлчамлари фазаларни ажратиш жараёнининг тезлиги ва аниқлигини белгилайди.
Қаттиқ углеводородлар асосан изоморф моддаларга киради, улар: циклик углеводородлар бўлиб ёнбош занжирлари нормал тузилишга эга, шунинг учун бирга кристалланганда аралаш кристаллар ҳосил қилади, ҳарорат пасайганда биринчи навбатта юқори ҳароратда юмшайдиган углеводородларни кристаллари ажралади. Уларни кристалл решёткаларида кетма-кет паст ҳароратда қотадиган углеводородларни кристаллари ҳосил бўлади.
Нефть маҳсулотларини депарафинлаш бирнеча усулда бажарилади:
Қаттиқ углеводородларни паст ҳароратда кристаллаш.
Хом ашёни эритмасидаги қаттиқ углеводородларни танловчи (сайловчи) эритувчилар билан.
Карбамид билан комплекс ҳосил қилиш йўли билан.
Қаттиқ углеводородларни каталитик усулда паст ҳароратда қотадиган маҳсулотларга айлантириш усули билан.
Хом ашёни адсорбция усули билан юқори ва паст ҳароратда кристалланган маҳсулотларга ажратиш йўли билан тозалаш мумкин.
Биологик таъсир билан ҳам тозаланади.



Download 4,96 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   105




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish