Hayrat ul-abror

www.ziyouz.com
кутубхонаси
91
Menga yuz ming beribdi. Yuz, ikki yuz ming menga loyiqmi? Yuz kishining rashki keladigan 
askarim, ming yigitim otlanadigan o‘lkalarim bo‘lishi kerakmasmi? Agar mening ahvolim shunaqa 
yomon bo‘laveradigan bo‘lsa, bu shoh bo‘lmasa, boshqa mamlakat, boshqa shoh topganim bo‘lsin! - deb 
u ta’na ham qiladi. U qancha qichqirib, bexuda gaplarni gapiradi. Odamlari ham har tomonda uni 
quvvatlab turishadi.
Buncha manmanlik, kibr-havo unda sitamgar nafsi tufayli yuz bergan. Uning uchun urush boisa, 
osmon yuzi qora chang bilan qoplansa, ikki taraf bir-biriga qarshi o‘tkir qilichlarini yalang‘och-lasa, 
jahon xalqi orasida g‘avg‘o ko‘tarilsa, uning tig‘i odamlarning yuragini yorsa-, dushmanning boshini 
gurzisiga g‘ilof qilsa, yigitlarning ishi o‘z xunarini namoyish qilsa.
U ham bu ishlarga qo‘l urgan bo‘ladi. Lekin undagi necha ming odamlar ham bir bo‘lsa-yu, bu ham 
bir bo‘lsa. Ozu ko‘pni beradigan Tangri bo‘lgandan keyin, zafarni kimga bersa ham Xudo beradi. 
Shohning Xudoga niyati to‘g‘ri ekan, nega endi u odamlarning va sipohning minnatini ko‘tarishi kerak?
Xullaski, bir johil, pastkash, yaramas, o‘ziga yuqori amal istab, shuncha tirishqoqlik ko‘rsatadi. Agar 
shoh uning minnatiga iltifot ko‘rsatsa, Xudoning marhamati haqi, unga yuz ming uyatdir. Bir kishi yuz 
ming kishilik safda turgan bo‘lsa, Rustami Doston bo‘lsa ham, u hamma bilan tengdir. Bir odam ikkita 
Rustamning ishini qilganda ham bir kishi oxir-oqibat bir kishidir.
Ey takabburlik natijasida xarob bo‘lgan odam, yolg‘on tasavvurlar seni kibr yo‘liga soldi. Gev bilan 
Rustamni
130
yengsang ham, haqiqiy mardlikni egallagan bo‘lsang ham, bunday tasavvur va o‘ylarni, 
nafsu havoga oid nima bo‘lsa, hammasini ko‘nglung uyidan chiqarib tashla, hatto fano o‘tida kuydirib 
tashla!..
Shariatga xilof nimaiki bo‘lsa, u eng toza sharbat bo‘lgan taqdirda ham, uni sen to‘kib tashlamog‘ing 
zarur.
Hirs va havas to‘nini yirtib tashlab, tanni Allohga rozilik chashmasida pok etib, egningga dinimiz 
yoiidagi kiyimni tashlab, ustingga esa jangchilik libosini kiygaysen.
O‘zingni g‘azavot urushiga shay qilib, belingni jangga mustahkam tutmog‘ing kerak.
Agar sening ko‘nglingda himmating boisa, asl zotingda jur’at bilan do‘st bo‘lsang, Haq yoiiga 
boshingni tikib, jon cheksang, imkoning boricha qiyinchilikni torta bilsang, Tangri uchun qoningni to‘ka 
olsang, o‘z joning ustiga Uning minnatini, yaxshiligini qo‘ygan boiasan.
Ey, bu saodatga yetishgan kimsa, bu xol sendagi shahodatga erishish imkoni demakdir.
Tur-da, bu yoini bosib o‘tishda niardonalik ko‘rsat! Joning yuzta boiganda ham shukronalik qil! 
Jisming to‘shi shu yo‘rtishda marraga yetishar ekan, buni sen baxt gulshanining qushi, deb, joningga ajal 
paykonlarining yog‘ilishini esa rahmat bulutidan yog‘gan yog‘in deb bil.
U agar seni oidirish uchun tig‘ tortsa, buning mohiyatini karam dengizining mavji deb bil. Agar 
ko‘zingga g‘ubor kirsa, unga kechirimlikning surmasi sifatida qara. O‘lim shamolidan senda qo‘rqinch 
paydo boisa, uni Iso nafasidan esgan bir shabada deb hisobla.
Tanangga tig‘ oiim eshigini ochsa, buni ruhing uchun jannat yoii deb bil. Alloh yoiida to‘kilgan 
qonning bir qatrasi jannat gulidan dalildir.
Din yoiida badan qonga bo‘yalgan ekan, bu unga bezakdor gulgun kafan o‘rnidadir. Kimki din yoiida 
jang qilar ekan, bu yoida yuziga to‘kilgan qizil qoni bunga guvohdir. U qilgan gunohning tutunlari 
qancha qora bo‘lmasin, shahid urgan ohlar, bil, uni qora bulutni bog‘dagi shamol, bulutni to‘fon yeli olib 
kelgani kabi surib ketadi. - Gunoh kechasi garchi doimiy bo‘lsa-da, shahidlik tig‘i uni yoritish uchun 
Quyosh kabidir.
130
Гeв, Рустaм - қaдим Эрoн қaҳрaмoнлик дoстoни қaҳрaмoнлaри нoтни. Улaр-Фирдaвсий «Шoҳнoмa»сидa ҳaм 
тaсвирлaнгaн.

---

Алишер Навоий. Ҳайратул-аброр (насрий баёни)