Hasharotlarning ichki tuzilishi Hasharotlarning ovqat hazm qilish sistemasi

Hasharotlarning ayirish sistemasi

0‘rta ichak bilan orqa ichak chegarasida joylashgan malpigi naychalaridan iborat. Bu naychalar orqa ichak o‘simtalaridan iborat bo‘lib, ektodermadan kelib chiqqan. Ulaming soni bir juftdan bir necha yuz juftgacha, to‘g‘ri qanotlilarda 120, pardaqanotlilarda 150 juftgacha yetadi. Shira bitlari va ayrim tuban hasharotlarda malpigi naychalari umuman bo‘lmaydi. Naychalaming tana bo‘shlig‘ida osilib turgan qismining uchi berk bo‘ladi, ikkinchi uchi esa o‘rta ichak bilan orqa ichak chegarasida ichak bo‘shlig‘iga ochiladi.

Hasharotlarning ayirish sistemasi

“To’plash buyragi” hasharotlaming yog‘ tanasi ham ayirish vazifasini bajaradi. Yog‘ tanasi ichki organlar orasida joylashgan g‘ovak to‘qimadan iborat; unda modda almashinuv mahsulotlaridagi siydik kislotasi kristallanadi. Bu moddalar organizmdan tashqariga chiqarib yuborilmaydi

Ко‘pchilik hasharotlar yuragining ikki yonida joylashgan yurakoldi hujayralar - nefrotsitlar ham ayirish funkdiyasini bajaradi. Nefrotsitlar tana bo‘shlig‘idagi yot moddalami yutish xususiyatiga ega bo‘lgan agotsitar organlar hisoblanadi.

Ayrim tuban hasharotlar (tizanurlar, to‘g‘riqanotlilar)ning yuragi ostida joylashgan amyobasimon hujayralar to‘plami ham fagotsitoz, ya’ni gemolimfadagi qattiq zarrachalami qamrab olish xususiyatiga ega.

Hasharotlarning nafas olish sistemasi

Hasharotlarning nafas olish sistemasi

Hasharodaming yaxshi rivojlangan traxeyalar sistemasi bo‘ladi. Faqat ayrim, asosan tuban tuzilgan hasharotlaming traxeyalari rivojlanmagan, ular tana qoplag‘ichi orqali diffuziya yo‘li bilan nafas oladi. Nafas olish sistemasi tanasining ikki yonida joylashgan nafas olish teshiklari yoki stigmalardan boshlanadi. Stigmalar 10 juft yoki undan kamroq bo‘ladi. Ular o‘rta va orqa ko‘krak hamda 8 ta qorin bo‘g‘imlarida joylashgan. Stigmalar ochib va yopib turuvchi maxsus moslama bilan ta’minlangan. Stigmalaming teshigi tanada ko'ndalang joylashgan yo‘g‘on va ko‘ndalang traxeya naylariga ochiladi. Bu naylar tanabo'ylab o'tuvchi ikkita asosiy traxeyalar orqali o‘zaro tutashgan. Asosiy traxeya naylaridan birmuncha ingichkaroq naylar boshlanadi; ular ham ko‘p marta ketma-ket shoxlanib, ingichka naylarni hosil qiladi. Bu naylar hamma organlami o‘rab turadi.