13-Laboratoriya ishi. O’simliklarda suv bug’lanishiga kutikula va po’stloqning ta’sirini o’rganish

13-Laboratoriya ishi. O’simliklarda suv bug’lanishiga kutikula va po’stloqning ta’sirini o’rganish.
O’simliklar sharoitga qarab, suvni turlicha qabul qiladi. Asosan tuproqdan ildiz tukchalari orqali shimib oladi. Shimilgan suv osimliklarning o’tkazuvchi naychalarga o’tadi. Naylar ichidagi kontsentrlangan eritma tomonidan aktiv shimilgan suv hisobiga hosil bo’lgan kuch ta’sirida o’tkazuvchi naylar ichidagi shira yuqoriga ko’tariladi. Suv va eritmalarni harakatlantiruvchi kuch ildizlarning bosim kuchi deb ataladi.
Ishning maqsadi. Talabalarga ildizlarning bosim kuchini tushuntirish va kuzatish
Asbob va reaktivlar. Biror xil o’simlik, kauchuk nay, egri shisha nay yoki shisha manometer, ustara yoki o’tkir pic hoq, shisha nay ichiga quyish uchun rangli suv.
Ishni bajarish tartibi. Ildizning bosim kuchini aniqlash uchun qishda bargli fuksiya, yozda pomidor, makkajo’hori poyasidan va bodring, qovoq, qovun palagidan foydalanish yahshi natija beradi. Tekshiriladigan o’simlikning poyasi yer yuzasidan 3 sm balanddan kesiladi. Poyaning yer yuzasida qolgan qismi, ya’ni to’nkachasiga kalta kauchuk nay o’rnatilib, unga shisha nay kiygiziladi (6-rasm). So’ngra shisha nay ichiga rangli suv quyib, suvning sathi belgilanadi. To’nkacha atrofidagi tuproq namiqtirib sug’oriladi. Kuzatish davrida shisha nay ichidagi dastlabki suv kamayadi va oradan bir oz vaqt o’tgandan keyin yuqoriga ko’tarila boshlaydi.
Suvning yuqoriga ko’tarilishi ildiz bosimiga bog’liq. Bosim kuchi qancha kuchli bo’lsa, nay ichidagi suv shuncha tez ko’tariladi.


12-rasm. Ildizlarning bosim kuchini kuzatish (Monometr)
Vazifa:
Tajribadan olingan natija va xulosalarni daftaringizga yozing.
Tajriba natijasi quyidagicha,________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________