Harbiy-texnik instituti konstitutsiyaviy huquq

 
3-§. Konstitutsiya va qonun ustunligini ta’minlash borasida xorijiy 
mamlakatlar konstitutsiyaviy tajribasi 
Konstitutsiya va qonun ustunligini ta’minlash borasida xorijiy
mamlakatlar konstitutsiyaviy tajribasini o‘rganish quyidagilarni 
ko‘rsatmoqda: 
bir qator davlatlar konstitutsiyaviy qonunchilikida ommaviy 
hokimiyat organlari qonunlar asosida va chegarasida harakat qilishlari 
mumkinligi (Polsha); 
qonun faqat jamiyat uchun zararli harakatlarnigina taqiqlashi 
mumkinligi, nimaiki qonun bilan taqiqlanmagan bo‘lsa, u ruxsat etilgan, 
deb hisoblanishi hamda hech kim qonunda yozilmagan harakatni qilishga 
majbur qilinishi mumkin emasligi (Fransiya); 
agar Konstitutsiyada boshqacha qoida belgilanmagan bo‘lsa, uning 
qoidalari to‘g‘ridan-to‘g‘ri amal qilishi (Polsha); 
hech kimni qonun bilan unga buyurilmagan ishni qilishga majbur
qilib bo‘lmasligi (Polsha); 
konstitutsiyaviy erkinliklar va huquqlardan foydalanish faqat qonun 
bilangina chegaralanilishi mumkinligi (Polsha); 
qonun hech kimga o‘zining buzilgan erkinliklari va huquqlarini sud 
tartibida himoyalash yo‘lini taqiqlashi mumkin emasligi (Polsha); 
qonunosti hujjati bo‘lgan farmoyishlarni faqat Konstitutsiyada 
ko‘rsatib o‘tilgan organlar qonunda alohida vakolat berilgani asosida va 
mazkur qonunning ijrosini ta’minlash maqsadidagina chiqarishlari
mumkinligi, qonunda vakolat berilganda albatta qonunosti hujjatini 
chiqarish uchun mas’ul bo‘lgan vakolatli organ va u tomonidan tartibga 
solinishi mumkin bo‘lgan masalalar doirasi hamda ushbu qonunosti
hujjati mazmuniga qo‘yilgan talablar, maqsadi, taqdim etilayotgan 
vakolatlar ko‘lami belgilanishi zarurligi (Germaniya, Polsha); 
qonunosti hujjatida uning huquqiy asoslari ko‘rsatilishi zarurligi 
(Germaniya); 

---

107 
qonunosti hujjatlar yuqori palata tomonidan ma’qullanish uchun 
taqdim etilishi (Germaniya); 
Vazirlar Kengashining qarorlari, shuningdek, uni raisining, 
vazirlarning buyruqlari normativ ahamiyat kasb etmay, faqat uni chiqargan 
idoraga bo‘ysunuvchi tashkiliy birliklargagina majburiy hisoblanishi, 
buyruqlar faqat qonunga asosan chiqarilib, fuqaroga, yuridik shaxslarga, 
shuningdek, boshqa subyektlarga nisbatan qaror chiqarish uchun asos 
bo‘lmasligi, qarorlar va buyruqlar umummajburiy huquqqa muvofiqligi 
nuqtayi nazaridan nazorat qilishini (Polsha); 
agar o‘z mohiyatiga ko‘ra, ularga ham tatbiq etilishi mumkin
bo‘lsa, asosiy huquqlarga Germaniya hududida ro‘yxatdan o‘tgan 
yuridik shaxslar ham ega bo‘lishlari (Germaniya); 
qonun chiqaruvchi hokimiyat konstitutsiyaviy tuzum bilan, 
ijro etuvchi va sud hokimiyatlari esa qonun va huquq bilan bog‘liqligi 
(Germaniya); 
davlat Konstitutsiyada belgilangan huquqlarni bekor qiluvchi yoki 
chegaralovchi qonunlarni qabul qilmasligi, har qanday qonun mazkur 
qoidani buzib qabul qilingan bo‘lsa, haqiqiy emas, deb topilishi 
(Hindiston); 
parlament qonun qabul qilganidan so‘ng 10 kun muddat ichida ijro 
hokimiyati qonunosti hujjatlarini tayyorlab, parlamentning tegishli 
qo‘mitasiga qonunga muvofiqligi yuzasidan tekshirish uchun taqdim
etishi (Koreya) kabilar belgilangan.