Халкаро шартномалар хукуки

Ratifikatsiya  (ratum  facere  –  lotincha  so’zdan  olingan  bo’lib, 
qonuniy  kuchni  tan  olish,  yakunlash  yoki  tugallash)  –  davlat  xalqaro 
shartnomaga  yakuniy  roziligini  bildiradigan,  ahamiyati  yuqori 
sanaladigan aktdir.
 
Qo’shilish  imzolanmagan  va  albatta  shartnomaning  tayyorlashda 
ham ishtirok etmagan sub’ektning shartnoma majburiyatlariga roziligini 
bildiradi.
 

---

95 
 
butun,  yaxlitligicha  qabul  qilish  hisoblanadi.  Biroq  shartnomaning  o’zida 
uning  ayrim  qismlarini  qabul  qilish  ko’zda  tutilgan  bo’lishi  mumkin. 
Bunday 
holatlar 
Xalqaro 
Mehnat 
Tashkiloti 
Konvensiyalarida 
uchratishimiz  mumkin.  Lekin  bu  kam  uchraydigan  holat  bo’lib,  bu 
tomonlar  shartnomada  aks  etgan  majburiyatlarning  faqat  bir  qismiga 
rozilik bildirishi haqida kelishib olishadi. 
Bu  toifadagi  rozilik  bildirish  masalasi  Vena  Konvensiyasining  17-
moddasida  o’rnatilgan  bo’lib,  unga  ko’ra,  agarda  mazkur  holat 
shartnomada  ruxsat  etilgan  va  bu  to’g’risida  tomonlar  o’zaro  kelishib 
olishgan  bo’lsa  shartnoma  majburiyatlarning  bir  qismigagina  rozilik 
bildirilishi mumkin.  
 
Odatda  ko’p  tomonlama  shartnomalar  depozitariysi  nazarda  tutiladi. 
Qolaversa,  depozitariyning  ahamiyatini  ko’p  tomonlama  shartnomalar 
bilangina  chegaralash  noto’g’ri  bo’lardi.  Ikki  tomonlama  shartnoma 
tomonlari  turli  sabablar  yuzasidan  bunday  shartnoma  depozitariysini 
aniqlab olishlari mumkin.  
Odatda  depozitar  sifatida  tashkilotning  bosh  lavozimidagi  shaxs 
belgilanadi, masalan, BMTning Bosh Kotibi ko’plab tashkilotlar jumladan 
BMTning  barcha  maxsus  tashkilotlari  o’zlarining  Bosh  Kotiblari  yoki 
Bosh 
direktorlari 
ular 
boshchiligida 
tuzilgan 
shartnomalarning 
depozitarlari etib tayinlash tajbirasiga tayanishadi. 
Ishtirokchilarni  xabardor  qilish  va  axborot  bilan  ta’minlash  – 
depozitariyning  muhim  vazifalaridan  biridir.  Depozitariy  barcha 
tomonlarning  umumiy  vakili  hisoblanmaydi  va  shuning  uchun  ulardan 
olingan  axborot  va  xabarlar  tegishli  tomonlarning  ularni  avtomatik 
ravishda  qabul  qilinishi  sifatida  ko’rib  chiqilmaydi.  Shu  bilan  birga, 
qo’shilish  haqidagi  aktning  depazitarlar  tomonidan  qabul  qilinishi  o’z-
o’zidan ishtirokchilar o’rtasidagi shartnoma majburiyatlarini ham belgilash 
uchun yetarli. 
 
 
 
Depozitariy  –  shartnoma  tuzgan  tomonlar  shartnomaning  asl 
matnini,  uning  faoliyatiga  oid  bo’lgan,  to’xtatilishi  yoki  tugatilishi 
haqidagi  hujjatlarni  saqlashni  ishonib  topshirgan  davlat  yoki  xalqaro 
tashkilot.
 

---