Халкаро шартномалар хукуки

Ad  referendum  imzolash  (ma’qullanguncha)  –  oldindan  imzolash 
turi bo’lib, vakillarning shartnoma matni borasida yakuniy roziligini, biroq 
ularga  vakolat  bergan  hukumat  yoki  davlat  organi  tomonidan keyinchalik 

---

91 
 
ma’qullash  zaruratini  nazarda  tutgan  holda  kelishishlarini  o’zida  aks 
ettiradi. 
Bu  tarzdagi  ma’qullashdan  so’ng  ad  referendum  imzolash  to’liq 
imzolash maqomiga ega bo’ladi. BMT Kotibiyati tomonidan tayyorlangan 
bayonotda shunday deyiladi: “vakil ad referendum shartnomani imzolashi 
mumkin, faqat imzo uning davlati tomonidan tasdiqlanishi sharti bilan, bu 
holatda  imzo  to’la  huquqli  organ  tomonidan  tasdiqlangach  yakuniy 
bo’ladi”. 
Bunday  imzo  tayinlangan  vakil  alohida  holatlar  foydali,  samarali 
ekanligiga  shubhalangan  holatlarda  yoki  bu  uning  vakolati  doirasidan 
chetga  chiqib  ketgan  taqdirda  ishlatiladi.  Ba’zida  shartnomani  yakuniy 
imzolash  haqidagi  masalaning  yechimi  ma’lum  bir  vaqtni  talab  qiladi. 
Yana  shunday  holatlar  ham  ma’lumki,  bunday  imzolash  shartnoma 
tuzishni tezlashtirish vositasi sifatida ishlatiladi. 
Shunday qilib, shartnoma matnining autentifikatsiyasi birorta yuridik 
majburiyatlarni  keltirib  chiqarmaydi.  Istesno  tariqasida,  yuridik  kuchga 
ega  bo’lgan  unda  ishtirok  etishning  rasmiylashtirilish  tartibi  haqidagi 
qarorni  aytib  o’tish  lozim.  Shunga  qaramay,  bunday  matn  xalqaro  huquq 
uchun  ahamiyatsiz  emas.  Matn  shartnoma  amaliyotining  xilma-xilligini 
aks ettirish bilan birga, oddiy normalarning shakllanishiga ta’sir ko’rsatadi. 
Ko’pchilik yuristlarning bunday ma’noni shartnoma loyihalari, eng avvalo 
ko’ptomonlama shartnomalar loyihalarida ham mavjud deb hisoblaydilar.