Халкаро шартномалар хукуки

5.7. Xalqaro shartnomaning majburiyligiga rozilik bildirish 
 
Xalqaro shartnomaning  majburiyligiga rozilik bildirish shartnomani, 
qay  tarzda  amalga  oshirilishidan  qat’iy  nazar  sub’ektlar  tomonidan 
yakuniy  qabul  qilinishini bildiradi.  Bunday  rozilikning  natijasida,  xalqaro 

---

93 
 
huquq  sub’ekti  shartnoma  kuchga  kirgandan  boshlab  uni  bajarish 
majburiyatini oladi. 
Rozilik  bildirish  tartibi  kelishayotgan  tomondan  belgilanadi.  Bunda 
eng  asosiy  rolni  davlatning  konstitutsiyasi  egallaydi.  Shartnomaga  uni 
qabul  qilish  yoki  ratifikatsiya  qilish  davlatlar  tomonidan  milliy 
qonunchiligi bilan tartibga solinadi.  
Xalqaro  hamjamiyat  tajribasini  hisobga  olgan  holda  Vena 
Konvensiyalari  davlatlar  uchun  shartnoma  majburiyatlariga  rozilik 
bildirishining  quyidagi  usullarini  belgiladi:  imzolash,  hujjatlar  almashish 
(shartnomani  tashkil  etgan  hujjatlarni  almashish),  ratifikatsiya  qilish, 
tasdiqlash,  qo’shilish  yoki  kelishib  olingan  boshqa  har  qanday  usul  (11-
modda).  
Shartnoma matnining ahamiyati uning davlatlar tomonidan uzil-kesil 
qabul  qilinishi  jarayoni  bilan  uzviy  bog’liqdir.  Xususan,  endigina 
konferensiya  orqali  qabul  qilingan  shartnomaga  nisbatan,  imzolangan  va 
ratifikatsiya  jarayoni  kutilayotgan  shartnomaning  ahamiyatliligi  darajasi 
yuqoridir. 
Yo’riqnomasi 
imzolangan 
lekin 
kuchga 
kirmagan 
Konvensiyalar  oddiy  huquqning  ustuvor  normasi  sifatida  qaralgani 
tajribadan  ma’lum.  Bunga  misol  sifatida  1969  yilgi  Shartnomalar  huquqi 
to’g’risidagi Vena konvensiyasini keltirishimiz mumkin. 
Ushbu hujjatlarda ularning almashilishi shunday kuchga ega ekanligi 
ko’zda  tutilgan  bo’lsa  yoki  bu  davlat  yoki  tashkilotlarning  kelishuvi 
boshqacha o’rnatilgan bo’lsa, vaziyatdan kelib chiqib, hujjatlar almashishi 
o’sha belgilangan usul kabi kuchga ega bo’lishi lozim. Biroq, notalar yoki 
alohida kelishib olishlarning o’zi ham ko’p hollarda ratifikatsiya qilish va 
ma’qullash zaruratini keltirib chiqaradi.  
Almashilayotgan  hujjatlar  bir  xil,  avvaldan  kelishilgan  tarkibda 
tuzilgan bo’ladi. Bu turdagi rozilik bildirish hujjatlar almashilgan paytdan 
boshlab kuchga kiradi. Taklif qilinayotgan shartnoma matni loyihasi ko’p 
hollarda notalarda tasvirlanadi. Rozilikni bildiruvchi javob hujjatlar qabul 
qilinishi bilan shartnoma tuzilgan hisoblanadi. 
Imzolash  matnning  autentifikatsiyasidan  tortib  to  shartnoma 
shartlariga rozilikni aks ettirishgacha bo’lgan turli ma’nolarga ega.