Халкаро шартномалар хукуки

MAVZU BO’YICHA XULOSALAR 
 
Mazkur  mavzuni  o’rganishda  talabalar  xalqaro  shartnomalarni  imzolashdan 
avval  olib  boriladigan  jarayonlar  haqida  xalqaro  huquqiy-hujjatlarni  ko’rib 
chiqishlari,  xalqaro  shartnomalarni  tuzish  bosqichlarini  o’rganishlari,  qabul 
qilingan  shartnomalarga  o’zgartirish  va  qo’shimcha  kiritish  masalalarini  bilishlari 
hamda xalqaro huquqiy munosabatlarda ularning rolini aniqlashlari lozim. 
 
NAZORAT UCHUN
 
SAVOLLAR VA KAZUSLAR 
 
1.  Xalqaro  shartnomalarni  tayyorlashning  tashkiliy  shakllari  sifatida 
diplomatik muzokaralarning o’ziga xos xususiyati nimada? 
2.  Muzokaralarni  olib  borishda  umumtan  olingan  xalqaro  huquq 
prinsiplariga tayaniladimi? 
3.  Xalqaro  shartnomani  imzolashda  davlatlar  nomidan  ishtirok  etuvchi 
vakolatli organ kim tomonidan belgilanadi? 
4.  Xalqaro 
shartnomani 
tuzish 
jarayonida 
matnning 
autentligini 
belgilangandan  so’ng  unda  xatolik  mavjudligi  aniqlansa  qanday  harakatlar  sodir 
etiladi? 
5.  Xalqaro shartnomani imzolashning necha ko’rinishi mavjud? 

---

101 
 
6.  Shartnomalar qancha vaqtgacha parafirlangan holicha turishi mumkin? 
7.  Xalqaro 
shartnoma 
imzolangandan 
so’ng 
tomonlar 
uning 
majburiyatlariga rozilik bildirgan hisoblanadilarmi? 
8.  Xalqaro  shartnoma  majburiyatlariga  rozilik  bildirishning  qanday 
ko’rinishlari mavjud? 
9.  Davlatlar  tomonidan  imzolangan  xalqaro  shartnomalarning  barchasi 
ratifikatsiya  qilinishi  shartmi?  Ratifikatsiya  talab  qilinmaydigan  shartnomalar  ham 
mavjudmi? Misol keltiring.  
10. 
Xalqaro shartnomalarga o’zgartirish va qo’shimcha kiritish tartibi 
qanday? 
 
1  KAZUS.  
Germaniya  Federativ  Respublikasi  va  Gana  davlati  o’rtasida  o’zaro 
manfaatlarga  asoslangan  shartnoma  tuzildi.  Shartnomaga  ko’ra,  Gana  davlati 
Germaniyaga  o’z  hududidan  qazib  chiqarilayotgan  yer  osti  boyliklarini  olib  chiqib 
ketish  bo’yicha  boshqa  horijiy  davlatlarga  nisbatan  imtiyozliroq  normalar  joriy 
qilishga, Germaniya esa, Ganadagi “duala” qabilasi a’zolarini Germaniya Federatsiya 
hisobidan  ta’lim  olishlari,  Ganaga,  mutaxassislar  yuborish  va  Gamburg 
universitetining mahalliy filialini ochish majburiyatini oldi. Shartnoma imzolangach, 
Ganadan  kelgan  talabalar  duala  emas,  balki  “gjuala”  qabilasiga  mansubligi,  Ganada 
duala  nomli  qabila  mavjud  emasligi  ma’lum  bo’ldi.  Gana  davlati  bu  xatolik  tufayli 
shartnomadan  o’ziga  olgan  majburiyatni  bajarishdan  bosh  tortdi,  Germaniya  esa 
aksincha  bu  xato  ikkinchi  tarafning  aybi  ekanligini  va  buning  uchun  o’zi  zarar 
ko’rmasligini,  faqatgina  duala  qabilasi  uchungina  imtiyozli  ta’lim  berilishini,  biroq 
Gana o’z majburiyatini har qanday holatda ham bajarishi lozimligini ta’kidlaydi.  
Yuzaga kelgan holatga xalqaro-huquqiy baho berib, quyidagi savollarga javob 
bering. 
1) Xalqaro huquqda shartnomalardagi xatolar va ularni tuzatish tartibi qanday. 
Xalqaro amaliyotda bunday vaziyat sodir bo’lganmi? 
2) Ikki  o’rtada  tuzilgan  shartnomada  mavjud  bo’lgan  xatolik  taraflarning 
majburiyatlariga qanday ta’sir ko’rsatadi? 
3) Xalqaro huquqda ab initio nima? 
4) Agar  Germaniya  davlati  shartnomadagi  xatolikni  bilib  turib  uni  imzolagan 
bo’lsa qanday huquqiy oqibat kelib chiqadi?