Халцаро бобур фонди

Д арвеш онро агар на аз хешонем,
Л ек аз д и л у жон муътақиди эшоием.
Д у р аст м агўй ш оҳи зи дарвеш ий,
Шоҳем, вале бандаи дарвеш онем .
(М азмуни:
Гарчи дарвепглар бизларга я қи н булмаса-
лар ҳам, биз уларга жон-дилимиз билан мух-
лисмиз. Ш оҳликяи дарвешликдан узоқ дема,
биз ш оҳ бўлсак ҳям, дарвеш ларнинг бандаси-
(қули)миз).
Ф орсийда м ана бу м ат л аъ н и ҳам ай- 
тибди:
Ҳ алок мекунадам фурцати ту донистам,
Вагарна рафтан аз ин шаҳр метавонистам.
(М азмуни:
Сендан айрилиш м ени ҳалок қ и ли ш и н и
билдим, бўлмаса, бу шаҳардан кета олардим.)
Бу м а т л а ъ ҳам у л ар н и к и д и р :
То ба зулф и сияҳаш д и л бастам,
А з париш онии олам растам.
(М азмуни:
У нинг қора сочига д и л боғлаганимдан
буён оламнинг бесяранжомлигидан қутулдим.)
У по д ш о ҳ ни нг аруз ва қ о ф и я илм ига 
баги ш л ан ган рисо лалар и ҳам бор ва, шу 
ж у м л а д а н , „ М у ф а с с а л “ уш бу ф а н н и н г
тпарҳи бўлади, кўпдан-кўп я х ш и тасниф- 
лар қи л и бд и лар .
У подш ога Т ан гр и таоло тўрт ўгил 
ва уч қ и з к аро м ат қ и л ган эди. У гиллари: 
М уҳам м ад Ҳумоюн подш оҳ, Мирзо Ком- 
рон, Мирзо А ск ар и й ва Мирзо Ҳ индол 
эдилар. Қ и зл ар и : Гулрангбегим , Гулчеҳ- 
рабегим ва Гулбаданбегим эдилар. Б у уч 
қ и з бир онадан эди.
П одш оҳ ҳар доим бир неча табъ аҳл- 
л ар и — ш оир ва сан ъ а т аҳ л и н и н г суҳба- 
тидан у зо қ л аш м асд и . У лар уш булардир: 
илм и ҳ и к м а т бобида тенги йўқ Абулбақо. 
Я на Зай н и д д и н Х аво ф ий ни нг набираси 
Ш а й х З а й н с а д р б ў л и б , ж у д а ў т к и р
таб ъи бор эди, н а зм ва и н ш о д а з а в қ и
б аланд эди, Ҳ ум ою н подш оҳ зам о ни д а 
а м и р л и к ҳам қ и л д и . Яна Ш ай х Абулво 
ҳид Ф оригий, у Ш айх Зай н Х авоф ийнинг 
отаси эди, х у ш та б ъ к и ш и эди, ш еърни 
ҳам я х ш и айтарди, Я на бири — Султон 
М уҳам м ад кўса Мир А л и ш е р н и н г мусо-
* „Ҳумоюн буд вориси мулки вай“ 
— Ҳумою н ун и н г м у л к и н и н г вориси эди.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

286
БОБУРНОМА
ҳ иблари дан эдики , подшоҳ суҳбатида из- 
зат топиб, улуғ м артабага эр и ш д и. Яна 
М ав л он о Ш иҳ о б М у ам м о й и , у „Ф а қ и - 
р и й “ т а х а л л у с и н и олганди. Ф а з и л а т л и
ва ш еъ р д а н хабари бор к и ш и эди. Яна 
М авлоно Ю суфий табибки, уни Хуросон- 
д ан ч а қ и р и б о л г а н э д и л а р , т о м и р д а н
к ў р и ш ва т аш х и с қ ў й и ш уни нг и ш и эди. 
Я на Сурх В ад ои йки, т у р к и й ва форсий- 
да ш е ъ р а й т а р д и . Я н а М улло Б ақ о и й - 
н инг за в қ и баланд эди, „М ахзан ул-ас- 
р о р “ в азн и д а п о д ш о ҳ га б ағ и ш л аб мас- 
навий битганди. Яна Х о ж а Н изом иддин 
А ли Х ал и ф а х и э м ат, м а ҳ р а м и я т ва ва- 
з и р л и к и ш л а р и г а а қ л , тадбири бор эди, 
подш оҳ олдида ш у н ч а л а р иззати бор эди- 
к и , кўп сўзи табъи га м а ъ қ у л кел ар д и , 
т а б и б л и к к а ҳам қо б и л и я т и бор эди. Яна
Мир дарвеш М уҳам м ад сорбонки, Х о ж а
А ҳрорнин г я х ш и м у ридлари дан, хушсуҳ- 
бат к и ш и эди, ф аз и л а т и д а н подшоҳ са- 
р о й и д а о б рў-эъти бор т о п д и . 
Т а р и х ч и
Х ондам ир ҳам аж о й иб инсон эди. Х алқ 
орасида м аш ҳ у р булган „Ҳабиб ус-сияр“ , 
„Х улосат ул-ахбор“ , „Д астур ул-анвор“ 
ва я н а б о ш қа асар лар и бор. Амирлари- 
дан Х о ж а К алонбек подш оҳ х и з м ат и д а 
ўтирард и . Ф о з и л л и к ва с а х и й л и к боби- 
д а б а р ч а г а ў р н а к бўла о л а р д и . У н и н г 
у к аси К и ч и к Х о ж а м уҳ р д о р ва хослар 
аҳ л и д ан эди. У ҳам ҳ а м и ш а подш оҳ хиз- 
м атида эди. Улуғ ам и р и Султон Муҳам- 
мад дўлдой х у ш х у л қ к и ш и эди.
„В ал л о ҳ у би к у л л и ш а й и н а л и м “ . 
(Ҳ ам м а нарсани билгувчи О ллоҳдир.)
О мин.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

БОБУРНОМЛ
287