Халцаро бобур фонди

Ж о ви м ди в ў зга ёри вафодор топмадим,
К ўвгл ум д и п ў зга маҳрами асрор
топмадим.
Ву газал олти байтдир. Б у нд ан сунг 
ёз и л га н ҳ а р бир ғаза л ў ш а тар тиб би- 
лан битилди.
Бундан кўча-кўча Х ў ж ан д дарёсининг 
с о ҳ и л и га к е л д и л а р . Б и р к у н и сай р та-
р и қ а с и д а су вд ан ўтиб, таом питпириб, 
й и г и т л а р ва х и з м а т к о р л а р н и ш ў х л и к к а
солдик.
У ш бу к у н м ен и н г отим а й и л и н и н г
олтин илгагини ў ғи рлади лар. Эртаси са- 
ҳарлабоқ Х онқули БаЁнқули билан Сул- 
тон М уҳ ам м ад Вайс қочиб Т ан б ал н и н г 
олдига бордилар. Гарчи ҳ а қ и қ а т м аъ лу м
бўлмаса-да, барча бу ҳ а р а к а т ш улард ан 
содир бўлган, деб гумон қ и л д и . А ҳм ад
Қосим к ў ҳбур ҳам и ж о за т сўраб Ўрате- 
пага кетди. У ҳам ш у к е т ган и ч а қайтм а- 
ди. Танбалга қў ш и л и б кетди.
ТЎҚҚИЗ ЮЗ САККИЗИНЧИ (1502-1503) ЙИЛ ВОҚЕАЛАРИ
Х оннинг бу ю риш и бефойдароқ юриш 
эди — қўргон о лиш ва ёвни босиш йўқ: 
бордилар, к ел д и л ар . Тош кан дд а бўлган 
п а й ти м д а, х и й л а м у ҳ т о ж л и к ва х о р л и к
тортилди, в и ло я т йўқ, в и ло я т умидвор- 
л иги й ў қ , н а в к а р л а р ак сар т а р қ а д и , мен 
б и л а н қ о л г а н с а н о қ л и к и ш и л а р эса 
й ў қ с и л л и к д а н м е н и н г б и л а н ю р о л м ас 
эд и л ар .
Хон то ғам н и н г эш и г и га борсам, гоҳ 
бир к и ш и , гоҳо и к к и к и ш и б илан борар- 
дим. Б и р о қ я х ш и л и г и ш у эд и к и , у лар 
ёт эмас, қ а р и н д о ш л а р и м бўларди. Хон 
тоғам га к ў р и н и ш бериб, Ш оҳбегим ҳузу- 
рига борардим . Уз у й и м д ек б о ш ял ан г, 
о ё қ я л а н г к и р а р эдим.
О х и р и б у н д ай с а р г а р д о н л и к ва бу 
хил қ ў н и м с и з л и к ж о н и м га тегди. Дедим- 
ки: „Б у н д ай қ и й и н ч и л и к б илан т и р и к
бўлгунча, бош олиб й ўқоли б кетсам ях- 
ш и р о қ . Б у х ил х о р л и к ва зо р л и к билан 
элга к ў р и н г у н ч а оёгим етган ча кетсам 
я х ш и . Х и т о й г а б о р м о қн и н и я т қ и л и б , 
бош ол иб к е т и ш ҳ а р а к а т и г а т у ш д и м . 
К и ч и к л и к д а н бери Х итой т а р а ф л а р и г а
ҳавасим бор эди. Б и р о қ сал тан ат ва бо- 
ш қ а б о гл ан и ш л ар ту ф айл и бу н и я т му- 
я с с а р б ў л м а с д и . С а л т а н а т ҳ а м к е т д и . 
Онам ҳам о н алар и га, и н и л ар и г а қўш ил- 
ди. Сафар м о н ел и к л а р и бартараф бўлди, 
у д ағд агалар даф б ў л д и “ . Х о ж а Абулма- 
корим в о си тачи л и ги д а ушбу сўзни хон- 
га е т к а з и ш н и сў ради м : Ш а й б о қ х о н д е к
ган им пайдо бўлди, унинг зар ар и турк- 
к а ва м ў г у л г а б а б - б а р а в а р д и р . Ҳ ал и - 
ҳ озирча у ер л и х а л қ н и я х ш и босиб ол- 
май туриб, кўп ку ч ай м ас и д ан туриб бу-
ни нг ф и к р и н и қ и л м о қ л и к к е р а к . Нега- 
к и , дем иш л ар :