Х. М. Комилов, Ф. О. Пўлатова

 
7 - расм. Газ-суюқ системада оқим ҳаракатининг йўналиши: 
а-насадкали минорада тўғри оқим; б-насадкали минорада
қарама-қарши оқим; в-мавҳум қайнаш қатламида кесишган оқим. 
 
Идеал сиқиб чиқазиш режимида харакатлантирувчи буғнинг тўғри ва қарама- 
қарши оқимларда хусусияти 8-расмда келтирилган. Бу ерда С
б
ва С
ох
– газдан 
абсорбцияланувчи компонентнинг бошланғич ва охирги концентрацияси; С
б
ва 
С
*
ох
- суюқликлардаги адсорбцияланувчи компонентнинг бошланғич ва охирги 
мувозанат концентрацияси. Бу концентрация ва парциал босимлар турли 
бирликларда ифодаланади: г/м
3
; моль/м
3
ва ҳ.к. 
Жараѐннинг ҳаракатлантирувчи кучи 

С тўғри оқимда вақт бўйича нотекис 
ўзгаради. Қарама-карши оқимда эса кам ўзгаради. 8-расмдан кўриниб турибдики, 
концентрация жараѐн давомида логарифмик эгри чизиқ кўринишида ўзгаради. 
Шунинг учун ўртача 

С бошланғич 

С
б
ва охирги 

С
ох
ҳаракатланувчи кучнинг 
ўртача логарифми бўлиб ҳисобланади: 
ох
б
ох
б
ўр
С
С
С
С
C







lg
3
,
2
(2.59.) 

---

64 
 
8 - расм. Насадкали минорада газ аралашмаси компонентларининг 
абсорбцияда концентрациясининг ўзгариши: 
а - тўғри оқим; б - қарама-қарши оқим 
 
Абсорбция жараѐни учун (2.59.) формула қуйидаги кўринишга келади: 
Тўғри оқимда
*
*
*
lg
3
,
2
)
(
)
(
ох
ох
б
б
ох
ох
б
б
ўр
С
С
С
С
С
С
С
С
C








(2.60.) 
Қарама-қарши оқимда 
*
*
*
lg
3
,
2
)
(
)
(
ох
ох
б
б
ох
ох
б
б
ўр
С
С
С
С
С
С
С
С
C








(2.61.) 
Кесишган оқимда 
2
lg
3
,
2
)
(
)
(
*
*
*
ох
б
ох
ох
б
б
ох
ох
б
б
ўр
С
С
С
С
С
С
С
С
С
С
C










(2.62.) 
Десорбция жараѐнида албатта С*>C бўлади. Шунинг учун юқоридаги (2.60.), 
(2.61.), (2.62.) формулалардаги С – С* ўрнига С *– С айирмаси қўйиб ѐзилади. 
Умуман, жараѐн тезлиги ѐки маҳсулот миқдорини (2.42) формула бўйича 
ҳисоблаш ва лойиҳалашда олинган натижалар (2.60.), (2.61.), (2.62.) 

---

65 
формулалардан топилган натижалар билан бир хил чиқади. Тажриба натижалари 
бўйича 

С
ўр
ни аниқлаш ва лойиҳалашда юқоридаги формулалардан моси танлаб 
олинади.