«h a y o t fa o L iy a t I x a V f siz L ig i»

Y o n g ’inni k o’pik bilan o ’chirish. 
K o’pik m ayda zarracha b o ’lib, uni 
hosil qilish uchun gaz zarralarini suv qob ig ’i bilan o ’raladi, ya'ni havo 
zarralarini suvga singdiriladi. Ishqorning kislota aralashm asi bilan 
kim yoviy reaktsiyasi yoki k o ’pik hosil quluvchi m odda va havo 
aralashm asini m exanik aralashtirish asosida k o ’pik hosil qilinadi.
K im yoviy k o’pik 
80% karbonat angidrid gazi, 19% suv va 0,3%
ko ’pik hosil qiluvchi m odda, m exanik k o ’piklar esa 90% havo, 9,6%
suv va 0,4% k o ’pik hosil qiluvchi m oddadan iborat b o ’ladi. Q attiq 
m oddalar va yengil alangalanuvchi suyuqliklar yonganda k o ’pik bilan 
o ’chirish yaxshi natija beradi. yengil alangalanuvchi suyuqliklarning 
solishtirm a o g ’irligi suvnikidan yengil b o ’lib, ular suv bilan 
aralashm aydi va erim aydi. S huning uchun ularni suv bilan o ’chirib 
b o ’lmaydi. K o’pik yengil alangalanuvchi suyuqlik yuzasini yoki qattiq 
jism yuzasini yupqa qavat bilan qoplashi natijasida yonayotgan m odda 
bilan havodagi kislorod o ’rtasida to ’siq hosil qiladi. Kim yoviy 
k o ’piklar asosan, h o ’lda ishlatiladigan o ’t o ’chirgichlarda q o ’llaniladi. 
M exanik ko ’piklar 4-6% k o ’pik qosil qiluvchi kukunlar yoki 
aralashm alarni suv va havo bilan aralashish hisobiga generatorlari
18

---

orqali k o 'p ik hosil qilish dastaklarida ko'pikka aylantirib beriladi. 
Sanoat korxonalarida o ’t o ’chirish tizim larining asosiy qismini suv va 
k o ’piksim on m oddalar tashkil qiladi. Biroq suvli ko ’pik bilan turli 
y o n g ’inlarni 
o ’chirish 
m um kin emas. Chunki ba'zi holatlarda 
kim yoviy m oddalarning suv bilan aralashib reaktsiyalanishi yong’in 
jara y o n in in g kuchayib ketishiga olib keladi. 
K o’piksimon o ’t 
o ’chirgichlar m ustahkam bir jo y g a o ’m atilgan yoki b irjo yd an ikkinchi 
jo y g a k o ’chirib ishlatiladigan yengil idishlarga o ’rnatilagan bo’lishi 
ham m um kin.