Guliston davlat universiteti tuproqshunoslik kafedrasi

uchun nom uning ustki qismiga, chizmalar va rasmlar uchun tagiga yoziladi, ya’ni hisobotni rasmiylashtirish talablari inobatga olinadi.
Bu qismning oxirida qilingan ishga yakun (xotima) beriladi.

7. 
   Tajribada ishlab chiqilgan tadbirning iqtisodiy samaradorligi qismida ushbu ishni bajarish uchun material, qo’l va mexanizmlar yordamida bajarilgan ishlarga, materiallarga sarflangan xarajatlar va tadbirni qo’llash tufayli olingan mahsulotning qiymati aniqlanadi. Mahsulot qiymatidan sarflangan xarajat qiymatini chegirib tashlash orqali olingan foyda topiladi. Iqtisodiy samaradorlik orqali tanlangan mavzu bo’yicha kam xarajat texnologiyalaridan foydalanish tavsiya etiladi. Tadbirning rentabellik (foydalilik, ya’ni o’z xarajatini o’zi ko’tarishlik) darajasini aniqlash uchun mahsulot qiymatidan olingan sof foydani sarflangan xarajatga taqsimlanadi va natijasi 100 ga ko’paytirilib, foiz hisobida ifodalanadi (4-5 bet).
   
8. 
   Xulosa va takliflar qismida ilmiy izlanishning natijalaridan olingan qisqa xulosalari, ishlab chiqarishga tavsiya qilingan yangiliklar, amaliy, iqtisodiy samaradorligi va xalq xo’jaligidagi ilmiy, ijtimoiy qimmati ham yoritiladi(1 -2 bet).
   
9. 
   Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxatida alfavit tartibida avval mamlakatdagi adabiyotlar, keyin xorijiy ishlar ro’yxati keltiriladi. Ular boshdan oxirigacha tartib bo’yicha raqamlanadi. Adabiyotlar ro’yxati yozilganda: maqola uchun - muallif familiyasi, ismi-sharifi (bosh harflarda), ishning nomi, jurnalning (to’plamning, ma’ruza tezisining va boshqalarning) nomi, nomeri, nashr joyi va yili, betlari; kitoblarda - muallif familiyasi, ismi-sharifi (bosh harflarda), foydalanilgan bo’lim nomi, kitobning to’liq nomi, nashr joyi, nashriyot, nashr yili, foydalanilgan betlari ifodalanadi.
   
10. 
    Ilovalarda qoTlanilgan statistik tahlil maTumotlari, ularni bajarishda foydalanilgan hosildorlik va shu kabi maTumotlar keltiriladi.
    

Hisobot uchun qo’shimcha maTumotlar. Hisobot ba’zi bir qo’shimcha maTumotlarni ham o’z ichiga olishi mumkin. Bulardan: yordamchi tsifrlarni egallagan jadvallar; yordamchi xarakterdagi chizmalar; bayonnomalar; izlanish dalolatnomasi; instruktsiya va qo’shimcha uslublar; algoritmlar bayoni; topshiriq dasturlari (EHM uchun), ishlab chiqarishga joriy qilingan yangiliklar dalolatnomasi va boshqalar ham bo’lishi mumkin.
Hisobot yozishda tajriba miqdoriy ashyolarda o’lchov birliklarini standart talabiga muvofiq ko’rsatiladi. Bu erda xalqaro simvollarni qisqartirgan holda yozish man etiladi. O’zRSt 7.12-77 standartida ruxsat etilgan jumlalar bundan mustasno. Agarda hisobotda spetsifik terminlar qabul qilinib, kam ishlatiladigan yangi simvollar kiritilsa, ular hisobot oxirida alohida ro’yxat bilan ko’rsatiladi.
2- Dala tajribasining birlamchi hujjatlari. Dala tajribasining hujjatlari mazmunan to’liq, ob’ektiv, aniq bo’lishi va o’z vaqtida toTdirilib borishilishi kerak. Hamma hisobga olishlar va hisobotnning asosini birlamchi hujjatlar tashkil etadi. Dala tajribasidagi kuzatishlar va hisobga olish natijalari kiritib boriladigan kundalik daftar asosiy birlamchi hujjat hisoblanadi. Kundalik daftar va unga birlamchi maTumotlarni kiritib borish tartibi.
Kundalik daftar sifatida qalin muqovali umumiy daftarlardan foydalaniladi. Kundalik daftarga har kuni tajribaga oid maTumotlar xronologik tartibda yozib boriladi. Kuzatuv va hisobga olishlar bo’yicha maTumotlar ma’lum bir shaklda

191



yoziladi. Ishchi daftar yordamchi birlamchi hujjat hisoblanadi. Unda ommaviy kuzatuvlar, tahlillar va hisobga olishlar bo’yicha hisoblash ishlari bajariladi. Masalan, paykal maydoniga ko’ra o’g’it yoki gerbitsidlarni solish me’yorinii hisoblash ishlari yoki boshqalar. Kundalik daftardagi yozuvlar oddiy qora qalamda bajariladi. Hamma kuzatuvlarga izoh beriladi.
3-asosiy savolning bayonti:Ishchi daftarlar. Birinchi ishchi daftarlardan biri tadqiqotchi tomonidan tuproq rel’efi, tipi va agroximik holatini o’rganish uchun tutgan daftari bo’ladi. Bu daftarga muqova, tegishli ma’lumotlarni bayon qilingan bo’lishidan tashqari quyidagi jadval to’ldiriladi (3- jadval).

3- jadval
Tajriba uchastkasi tuprog’ining agrotexnik tarkibi

Tuproqli na’muna tavsifi

Gumus

Azot

P U