Guliston davlat universiteti jismoniy tarbiya va jismoniy madaniyat kafedrasi jismoniy tarbiya gigiyenasi va sportning tibbiy fiziologik asoslari

Nazorat savollari

1. 
   Takroriy meditsina ko’rigidan o’tish deyilganda nimani tushunasiz.
   
2. 
   Dispanserizatsiya.
   
3. 
   Vrach-pedagagik nazorati deyilganda nimani tushinasiz.
   

3-savol bo’yicha darsdi maqsadi:
1. Uz-o’zini tekshirish kundaligini izoxlab bera oladi.
2. Ishtaxa, uyqu, nafas olish, tomir urishi to’g’risida ma’lumotlarga ega.
3. O’z-o’zini nazorat qilishni biladi.


3-savolning bayoni: O’z-o’zini tekshirish kundaligini tutish trener va vrach uchun sport mashg’ulotlarining ta’siriga baho be-rishga, sportchig’a esa charchab qolmaslik imkonini bera-di. Mashqlarni ma’lum bir davrda, hatto odam dam olnsh paytida ham o’z-o’zini tekshirib turishi zarur. Sportchi o’zini mustaqil kuzatib boradi, biroq dast-labki paytlarda trener va vrach kundalik tutish uchun unga yordam beradi. Kundalikda quyidagi ko’rsatknchlar hisobg’a olib boriladn: sub’ektiv alomatlar — o’zini qanday his qilishi, uyqu, ishtaha, ish qobiliyatining holati, ob’ektiv ko’rsatkichlar — vazn, tomir urishi, nafas olish, terlash.
Ko’pchilik sportchilar va fizkulturachilar muntazam ravishda o’z-o’zini tekshirish kundaligini tutadilar, o’zlari kuzatgan ma’lumotlarni o’rganadilar, bu esa ularning salomatligiga ziyon qilmasdan birmuncha jismoniy mashqlarni samarali bajarishlari uchun imkon yaratadi. Quyida o’z-o’zini tekshirishning taxmi-niy kundaligi keltirilgan (1-ilova).
Odamning o’zini his qilishi organizmning umumiy ahvolidan bilinadi. Kishi o’zini yax-shi his qilganda kayfiyati joyida, ish qobiliyati yuqori, bardam bo’ladi, ishni bajonidnl bajaradi. Agar jis-moniy mashqlarni uzoq, zo’riqib bajarilsa, charchash 2—3 soat, hatto bir sutkagacha va undan ortiq vaqtgacha.

Uz-o’zini tekshirishning taxminiy kundaligi

Ko’rsatkichlar	Qunlar
	23G’111	24G’111	25G’111	28G’111
Ueini his qilish Uyqu Ishtaha Ish qobiliyati Sport bilan shug’ul- lanish ishtiyoqi Mashqlardan oldin rejimning buzilishi Vazn Tomlr urishi Spirometriya Mashqning qisqacha bayoni Sport natijalari Qo’shimcha yozuvlar	Yaxshi 8 soat qattiq uxladim yaxshi yaxshi katta buzilmadi 70,5 60 4500 engil atletika bo’yicha musobaqa 100 mG’sek 12,5	yaxshn 9 soat qattiq uxlamadim yaxshi yaxshi or buzilmadi 70,0 62 4400 mashq qilmadim — —	yomon b soat uch marta uygondim yo’k pasaygan no’k vino ichdim 72,0 70 4200 shtapga bilan mashq qilish qorinda og’rits paydo bo’ldi	o’rtacha 7 soat znyrak uyku qopiqarli qoniqarli bor buzilmadi 71,0 66 4300 dam olish boldnr mushaklari og’ridi

yo’qolmaydi. Sportchi qnsqa muddat ichida yuqori sport natijalariga erishish uchun h.arakat qilganda bor kuchi-ni sarflab yuboradi. Bu holda sportchi o’zini yomon his qiladi, ya’ni charchaydi, ish qobiliyati esa pasayib keta-di. Holdan toyganda o’ta qo’zgaluvchanlik, asab buzilishi, serjahllik, bezovtalanish paydo bo’ladi.

I sh t a h a. Jismoniy va sport mashg’ulotlarining to’g’ri uyushtirilnshida energiya s.chrflanishi bilan birga organizmning ovqatga talabi oshadi, ishtaha ochiladi. Ishtahaning po’qolishi, echlikni sezmaslik umumiy toli-qish, jismoniy zo’riqish alomatlari bo’lishi demakdir.
Nazorat savollari
1. Uz-o’zini tekshirish kundaligini izoxlab beraring.
2. Ishtaxa, uyqu, nafas olish, tomir urishi to’g’risida ma’lumotlarga bering.
3. O’z-o’zini nazorat qilishni tushuntiring.