Guliston davlat universiteti jismoniy tarbiya va jismoniy madaniyat kafedrasi jismoniy tarbiya gigiyenasi va sportning tibbiy fiziologik asoslari

Nazorat savollari:

1. 
   Xavoning kimyoviy tarkibiy qismi to’g’risida ma’lumot bering.
   
2. 
   Oksigen nima?
   
3. 
   Xavoni zararlaydigan gazlar tug’risida nimalarni bilasiz.
   

Foydalanilgan adabiyotlar
1. Dubrovskiy V.I – «Valeologiya»: Sog’lom turmush tarzi, M. Retorika – Flinta, 1999 y
2. Ismailov M.N - «Bolalar va o’smirlar gigienasi»Toshkent,Ibn Sino, 1994 y
3. Sharipova D.D, Yuldashev. F - Abu Ali Ibn Sino sog’lom turmush tarzi haqida. «Sog’lom avlod uchun », Toshkent, 1996 y
4. Yunusova Yu.M. Osnovo’ metodiki fizicheskoy kulturo’. Tashkent 2005 g.
5. Sh.Otaboev, E.Sattorov, M.Melieva “Ekogigiena, jismoniy tarbiya, sport va salomatlikning tibbiy-psixologik asoslari” toshkent 2009 y
6. Zimkin N.V – fiziologicheskie osnovo’ fizicheskoy kulturo’ i sporta 1995 g
7.Azimov I.G, Sobitov Sh - «Sport fiziologiyasi», Toshkent , 1993 y
8. I. G’. Azimov Jismoniy tarbiya yosh fiziologiyasi. Tosh-1994 y


4. Mavzu: Ob-xavoning mashg’ulotlarga ta’siri


R E J A :
1. Xavo namligining jismoniy tarbiya va sportdagi axamiyati
2. Xavo xarakati tezligining jismoniy tarbiya va sport bilan shug’ullanuvchilar organizmiga ta’siri
3. Xavo namligining jismoniy tarbiya va sportdagi axamiyati.


Mavzuga oid tayanch tushuncha va iboralar: Ob-xavo xavoning namligi, xavoning xarakati, atmosfera bosimi.


Identiv o’quv maqsadi:

1. 
   Ob-xavoning mashg’ulotlarga ta’sirini biladi.
   
2. 
   Ob-xavoning tarkibiy qismlari uning namligi to’g’risida ma’lumotlarga ega.
   
3. 
   Xavo xaraktlari va atmosfera bosimi to’g’risda tushunchaga ega.
   

1-savolning bayoni: Xavo namligining jismoniy tarbiya va sportdagi axamiyati
Xavo namligi – xavo tarkibida suv bug’larini bo’lishidir. Bug’lar muayyan muloyimlikka, mayinlikka ega bo’lib, simob ustini balandligida millimetrlar bilan o’lchanadi.
Xonalarda xavoning nisbiy namligi normasi 30-60 % deb qabul qilingan. Jismoniy mexnatda bu kattalik 30-40% ortiq bo’lmasligi kerak ; xavoni xarorati yuqori bo’lganda (Q25⁰ S), xavo namligi 20-25 % bo’lishi maqul xisoblanadi. Odam o’z terisi orqali bir kecha-kunduzda 0,4-0,6 litr suv yo’qotadi. Nafas chiqarilgan vaqtda bir kecha-kunduzda organizmdan 0,3-0,4 litr suv bg’lanadi. Bir gramm suvning bug’lanishi 0,6 kilokaloriyani talab qiladi. Jismoniy ish bajarilgan vaqtda terlash va bug’lanish xarorat xatto “0” bo’lganda xam keskin darajada ortib boradi.
Sport mashg’ulotlari bilan shiddatli ravishda shug’ullangan vaqtda suv yo’qotish bir kecha kunduzda 5-6 litrga etadi.
Jismoniy tarbiya bilan shug’ullanuvchilar xavo xarorati 20⁰S dan ortiq yoki 15⁰ S dan past bo’lgan vaqtlarda jismoniy ish bajaradigan bo’lsa, bunday xollarda xavoning namligi 30-40 % dan oshmasligikerak, xarorat Q25⁰ S dan ortiq bo’lganda esa xavrning namligi 20-25 % dan oshmasligi kerak. Bu norma xisoblanadi.