Гули маҳмудова маданий антропология

ГЛОССАРИЙ


А
Антропология (антропо… ва …логия) — одамнинг келиб чиқиши ва эволюцияси, одамзод ирқларининг пайдо бўлиши, одамнинг тана тузилишидаги нормал фарқ-тафовут, ўзгарувчанлик ҳақидаги фан.
Асотирий тафаккур — борлиқнинг моҳиятини хаёлот орқали жонлантириш, турли тимсолий қиёфалар яратиш орқали, уларнинг ўзаро муносабатини эса ердаги кундалик реал манзаралар қолипи орқали идрок этишга уринишдир.
Антропогенез — (юнон. antropos ва genesis — инсон, келиб чикиш) инсоннинг келиб чикиш ва ривожланиш жараёни. Бу жараён тўғрисида турлича фикрлар мавжуд. Дарвин, Гексли ва Гегель инсон олий даражада тараққий этган, одамсимон маймунлардан келиб чиққан дейдилар. Замона­вий фан антропогенезнинг ижтимоий меҳнат назариясини тасдиқламоқда. Инсоннинг пайдо бўлиш ва ривожланиш жараёни бир қанча босқичларга бўлинади.
Ассимиляция – анъанавий маданият, ҳатто тил ҳам буткул таназзулга учрайди. Бу янги қадриятларнинг беихтиёр ўзлаштирилиши ва мавжуд бўлган қадриятларга мослашишдир. Ассимиляция доимо ўз изини қолдиради;
Адаптация – бу янгича бўлган танқидий муносабат ва маданият ривожи учун онгли танловдир. Маданиятларнинг ўзаро бойиши, бойликнинг ижодий ўзлаштирилиши ва ижодий қайта ишланишидир.
Аккультурация – анъанавий маданият ўзининг бирламчи моделини бироз ўзгартиради (фан, техника, иқтисод). Турмуш тарзида, миллий либос унсурларида, урф-одатларда янги элементлар пайдо бўлади. Жумладан, ўз қадриятларидан кўра ўзга қадриятларга бўлган юксакроқ муносабат шаклланади.


Г
Глобаллашув – ижтимоий ҳаётнинг турли жабҳаларида яхлит тузилмаларнинг дунё миқёсида шаклланиш жараёни.
Д
Дин (араб. — эътиқод, ишонч, итоат) — худо ёки худолар, ғайритабиий кучлар мавжудлигига ишониш. Дин муайян таълимотлар, ҳис-туйғулар, тоат-ибодатлар ва диний ташкилотларнинг фаолиятлари орқали намоён бўладиган, олам, ҳаёт яратилишини тасаввур қилишнинг алоҳида тарзи, уни идрок этишнинг ўзига хос усули.