Г>ул китаптл К. лракллнакстаппып кубла ранонллрыпда жасай- тугын клракалпаклардын этннкалык составы, сол гсрригориядагы

(в. Хожакөл-к>’с фабрикасыныц жайласкаи мэкамы, сол жсрде-
п< аўыл атамасы.
41
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

д) Өсимликлер дүиьисына байланыслы сөзлер
Ьолэйнш и-
кацбак, таўлы жерде көн болады. Тамыры 
жулынғапнпн кейпн кеўип қалғаи шар сыяклы женил 
самал мепсн дөцғелепетуғын өсимлик /Келт'. Каз. 
кақ-
бақ
/КТтС.. И.:*4/.
/>&с1.9-жоцышка. Мал жейтуғып көп жыллык өсим- 
лик; 
Он-төрт арба беОэ апирОық.
Каз беде ҚТТС, 
1,1(И/ «зб. 
беОа
УзРС.,бО . туркм. 
клевер м,
кыог. 
беде
/РКрС., 282/, татар. 
тукранбаш
, 
к л а е о
/РТтС.П, 78/.
1
қышша-суў
алған жерғе шығатуғын шөп
турп /Акк/.
Т^з-ианға салатуғын шөп, нан ийисли болады.
И йир
-шөн аты ,дәри исленетуғын өсимлик: 
И йирли
жерде ер өлнес
/Досб./ .Өзб. 
игир
/УзРС., 171/, татар. 
жир таиыры
, 
қылыч үлэн
/РТтС., 1,8/.
Ийисли чөп-
укроп, дәри өсимлик. Халыкта 
буны 
кара қантал аўырыўына буйырады /Досб./. Өзб. 
шивит
/РУзС.,889 898/, қаз. 
укроп
РКазС., 843/, түркм. 
шебит
08 
кырғ. 
укроп
,РКрС, 891/.
Керт-
пәшек, шөп аты, ҳәрқыйлы рецли болады. 
Шырмаўық
/РКазС.,122/, өзб. 
печак ут, печак гул,
чирмовик!
РУзС, 125/, туркм. 
керт
,В!' кырғ. 
чырмоок
/РКрС.,124/, татар. 
этечэгесе
/РТгС, I, 179/.
/б9/?яз-жонышканыц жаца шығып киятырған турин 
усылай атайды /Досб/. Каз. 
көрпе көк
/РКазС, 469/, 
өзб. 
кўрпа
/УзРС, 235/, қырғ. 
алысын
/РКрС, 493/.
Камысақ -
шөп түри. Көбинесе жокарыға қарап 
өседи.
Кара шалы
-жабайы шөп түрн. Кумда өседи.
П эрт эк-өсш лнк,
кумда өседи. Өзб. 
партак
/Уз- 
РС.321/.
Пишэн-жгс
қамыс. Камыстын жаца шығып киятыр- 
ғап дәўири. Арқа диалектте 
нишен
сөзи малга берету- 
ғып 
от-жем
ретинде қолланылады. Мысалы, Мойнақ 
ғоворыида усындай. Қаз. 
иииен
/ҚТТС, II, 224/, өзб. 
ничан
/УзРС., 327/.
м П. В. II и к м т и м н Г>. 1>. К е р 6 а б а е в. Туркменскис на-
.роднис и илучные названня растений. Лшхабат, 1962, 52-бет.
Сонпа, 25-бет.
141 Н. Н. 11 и к н т и н н Г>' Б. К е р б а б а е в. 
Туркмснские
|)
1
ародные и научныс иазнацня растсний, 17-бет.
42
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

С елэқ—
селеў. Кумда өсетуғын өспмлик /Аққ/. Кыр- 
дағы суўсыз жерғе снйреклеў болыи шығатуғын шөл- 
ге шыдамлы шөп. Ка
?. селеў
К ГТС, II, 2Г>8/, өзб. 
чал-
ав
/РУзС., 295 , қырғ 
т улақ
/РКрС., 28Г>/, татар, 
ка л-
ган !үлэн1
/РТтС.П,, 83 .
Сутл//йа«-сүтлнмек. Сабағынап сүт сыяқлы шнре 
шығатуғын өснмлик. Каз. 
сүттиен
/КТТС. II, 296/, 
взб. 
сут лама
/УзРС,, 389/, түркм, 
сүйтлиже"",
кырғ. 
сүттүкен
РКрС., 365/, татар. сөтлегәп, 
сөтле үлэн
/РТтС, II, 209/.
У/рух-жабаны 
шөп. 
Суўда да, кырда да өседи. 
Түркм. 
уруқ
71.
Ы рақ-
кумда өседи. Майда кой жейтуғын жипектей 
өсимлик /Келт/. 
Каз. 
өлеқ
/РКаз С., 467/, өзб. 
ранг
I
УзРС., 339/, кырғ. 
өлец чөп!
РКрС., 491/, татар. 
кы як
, 
кы як үлэнэ
/РТтС.П. 398/,
е) Үй хожалығы буйымларына байланыслы свзлер
/көрпе-төсек, мебель, шыра, жанармай, отын, казам- 
табак, аўкат атамалары
Кубла диалект лексикасындағы кеўил аўдарарлық 
топарлардын бири-үй хожалығы буйымларына байлаи- 
ыслы сөзлер. Халыктық жанлы сөйлеў тилнндегп бул 
топарға тнйисли сөзлердин көпшилнги арка диалект 
ҳәм әдебий тилге салыстырганда айта каларлық өзге- 
шелнкке ийе. 
Буған себен территориилық жағыиан 
еки диалект ўәкиллериииц белек жайласыўы,күрде- 
ликли турмыстағы өзгсрислер, вз консы-кобалары ме- 
нен тығыз туўысканлық қарым-катпас т. б.
Ҳэр кандай территорнндағы жергиликли халыктын 
сөйлеў тилин үйрениў-халык тплин әдебнй тил, оныц 
тарийхы менен салыстырыў ушып керекли. Усы жағ- 
дайларды ескере отырып. кубла диалект лексикасын- 
дағы үй хожалығы бунымларыпа байланыслы гейиара 
сөзлер усынылды.
Әтэшгир—
әгешкнр. Көмир ҳәм басқа жанатуғын 
отынларды пайдаләпғанда керекли қурал. Усы сөз 
ҳаққында С. Ибрагимои мыпадай пикнр айтады: „Тад-
711 Сонда, 21-бет.
7|. И. В. М и к и т и и и Б. Б. К е р б а б а е в. Ту|жмеиские на-
родмые и маучмые мааванмя расгемий, 23-бет.
43
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

жикские слова 
опиии
и 
олои
нвляются сииоиимами уз- 
бекского слова у/м-огош.. Узбекские металлнсты, при- 
бавнн к эгим словам 
курак,
использовалн их длн 
обозначенпи днух 
нредмегов: 
опипикурак-
шнпцьг 
оловкурпк-сопокы':~.
Тийкарынан диалекттеги 
зтвшгир-
өз тнркиннн