Г>ул китаптл К. лракллнакстаппып кубла ранонллрыпда жасай- тугын клракалпаклардын этннкалык составы, сол гсрригориядагы


Ф. Г. И с х а к о в . Опыт срлвннтелыюго словарн совре.мен-



Download 8,39 Mb.
Pdf ko'rish
bet36/171
Sana06.07.2022
Hajmi8,39 Mb.
#744068
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   171
Bog'liq
Qaraqalpaq tili qubla dialektinin leksikasi - O.Dospanov (1977)

87 Ф. Г. И с х а к о в . Опыт срлвннтелыюго словарн совре.мен-
ных тюркских языков.— .Исследопания по сравнителыюй грамма-
тике тюркских языков', ч. IV. лскснка, М., 1962, 11-бет.
Л. .З. Б у д а г о в . Сравннтельный словарь турецко—татар-
ских нарсчий, т. 1, С11б, 1869, 128-бет.
51
www.ziyouz.com kutubxonasi


бус бутун.
('РУзС., 941), қырг. 
бут бойОон, яогуу боСг-
дон
(РКрС., 938).
С взэк—
соз, цс‘исрш<алық аўрыўдын бир тури: 
Пнр-
әўлэри
... 
снзок боған
(Лққ.). Өзб. 
сузак
(1’УзС., 138), 
қырғ., тагар, 
гонорея.
77|«а/>~тамыр, қаи жүретуғыи жол. Кубла диалект- 
тсг и қаракалпаклар тилипде 
тамар
сөзи үзнликсиз қол- 
ланылады: 
Иэмиирдиц та.чары соғуп турду (Аққ)...
Киныстық тамарын
жийдп (Дкб). Өзб. 
қон томири
(РУзС., 194), қырг. 
тарамыиг, таныр
(РКрС, 190), 
татар. 
тамыр, қан тамыры, қан юлы
(РТтС, 1. 284).
'Гийрэк—
тнрйек, пнспеген көкнардыц басынан тплнп 
алынып, кептирплген сок, уўлы зат: 
Ж етпис бир қа-
дақ тийрэк.
Каз. 
апиын
(КТТС, 1,16,42), өзб. 
опиум,
афюн
(РУзС, 483), қырғ. 
апийим
(РКрС, 479), гатар. 
эфьюн
(РТтС, II, 381).
Ш унатай б арнақ—
шунагақ
Шунатай бармақ,
кос бармак,
Акқубалу боз тырнак,
Аққамыстын қызлары 
(фольклордан—Аққ).
Өзб. 
ж имж илоқ, чимчалоқ
(РУзС., 367). қырг. 
чына-
л а к
(РКрС., 356Л татар. 
чэнчэ бармак
(РТтС , 197).
и) Абстрактлық мәннлерге байланыслы сөзлер
Гэзэндэ—
гезбе, ел аралаўшы, қыдырыўшы: Үш гә- 
зәнде чықкандә (Ақб.) Өзб. 
дарбадар одам, овораи
ж аҳон, дон одам
(РУзС., 787), қырғ 
қақғы на, тенти-
мши, селсаяқ
(РКрС., 780).
Гийа —
көкпар. Сабағы узыннан келген қызыл, ақ 
жапырақлы тирйек алатуғын өсимлик: 
Ўөзи гийа ишэ-
ди
(Ақб.). Өзб. 
гиё(ҳ) (УзРС., 110), қырғ. 
әпийим
(РКрС., 338), татар. 
эфьюн мэги
(РТгС., 11, 167,380).
Кэппэ—
кептирилген, куўратылғаи көкнар ямаса тнр- 
йок: 
Пир кэппэ таслайды ақыры
(Ақб). 1>ул сөз өзб. 
каиаки
(УзРС., 20) формасына ийе.
С а л а н —
сәлем, амаиласын ҳүрмет көрсетнў: 
Салам
бердиқ бэ ағаларға
(Кыран)... 
Саламда ж оқ, элэмдэ
жоқ...
(Акб).
Пзертлепгсн объектте жасаўшы каракалпақлар сол 
жердсгн өзбеклердин дәсгүри бонынша биреў мснеп
52
www.ziyouz.com kutubxonasi


сзлемлескен ўақтыпда сол колын көкирегиниц аллын- 
да қойып н||
1
әрәт(пззе
1
)етеди(Дқб.). Каз. 
сэлем
(К.ТТС, 
!! 253), өзб. 
салом
(УзРС 352), қырғ. салам (РКрС , 
035).
Кубла диалекг лексикасында жоқзрыдагы группа- 
ларға қосымша нскусстпо ҳәм бнлнмлендприў нслери- 
не байланыслы төмендегп сөэлердн де ушыратыўға бо- 
лады:
[ виэндэ—
қосық айтпай тек наманыц өзип орын- 
лаўшы адам: 
Гвйэндэ қосық айтпай нама шертэди
(Ақб.). Бул сөз фонетнкалық ҳәм морфологнялық өз- 
гериелерге ушыраўы нәтийжесннде бнзге 
гөйэндэ
фор- 
масында жеткен болыўы керек (салыстырыцыз: әде- 
бий тнлде—
сазенде,ККРС„
555).
Д әрис—
мектепте оқытыў процесинде окыўшылар 
мепен өткерилетуғын сабак: 
М эктэп быйыл дэристи
ўөндирди
(!1.-хан). Өзб. 
дарс
(УзРС., 
120). кырг. 
са-
бақ
(РКрС., 215), татар. 
уку, занят ие
(РТтС., 321).
Д ем ирдэллы —х
алык намаларыныц бирипин атама- 
сы. Фонетнкалық өзгериске ушыраған (бизицше, ,'Ге- 
мир тонлы“ намасы болыўы нтимал).
Рийбаб—
-музыкалық әсбаптын түри- Тары жүп-жуп- 
тан, сабы узын, өзбек халқыныц миллнй музыкалык 
әсбапларыныц бири. Өзб. 
рубоб
(УзРС., 346).

Download 8,39 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   171




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish