Г>ул китаптл К. лракллнакстаппып кубла ранонллрыпда жасай- тугын клракалпаклардын этннкалык составы, сол гсрригориядагы

б) Мал шарўашылығына байлапыслы сөзлер
Айры түиә-екп
өркеши де бир тәрепке 
қараган 
түйенин түри. Бул түйени Хорезм говорларыида 
айрь-
дьйе
деп атайды.
Ақ түйэ
-буўраиыц бир түри, еки өрксиглп, жүни 
акшыллаў келеди (Аққ.). Хорезм говорларыпда түпе- 
ниц бул түри 
ақ дьйэ
формасында айтылады.
Б еки
-мал аўырыўы. Ыссылы-суўықтаи малдыц бир 
жери тесилип, қан ағып жүреди. Көбинссе бул аўы- 
рыў жылкыда болады.
Гөги-ет.
Характерли жағдай гөш сөзи каракалпак 
әдебий тилинде де колланылады. [>пзнц ойымызша, 
бул сөз әдебий тилгс қубла диалект ҳом өзбек тили 
арқалы аўыс.ыўы итимпл. Каз. ет. (КТТС, I, 195), өзб. 
гўшт
(УзРС.. 116), уйг. 
г»ш
(УйР(2. 5(>)4'', түркм. 
эт
(РТмС.,334), татар. ///// (РТтС.Н, 221).
Ж а м а л л а т уу
-жылқыда болатугын исик аўырыў, 
баўырыпан иссди. Каз. 
ж аиандату
(КТТС, I, 212), өзб. 
күйдирги
(РУзС, 780), түркм. 
далак кесели
(РТмС., 
693)
/К оқ т үйэ
—бир өркешли түйе, өркеши узын, рс- 
ци КЫЗП.
1
В/, адам куўатугыц тислеўнк келедн. Хорезм 
говорлар!.
1
нда 
жөн дьйә
деи айтылады.
ў/Сыдаўлана-малхана. Малларды багыў ушын ис-
и . Ж. Д о с к а р а е в . Дрыс Iопорыныцлекснкалық ерекшел!к-
тср1. .Кй.так 
Пл1 
гарнхы мен дналектологнясыныц мосслслер!",
3-шыгуы. Ллмагы, 1И()0, 39-бет.
Ч Унгурско-русскнн слопарь. Ллма—Лта, 1961. Буннан былай
УйРС деп кысқаша алынды.
37
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

ленгеи үскене (Лкқ). Қаз. 
мал қора
(РКаоС, 743) ',9, 
өзб. 
ж иловхона
(УзРС., 154) ҳәм 
м олхона
, 
огилхона
(РУзС., 790), гүркм. 
м ал ховлусы
(Р ГмС.,702).
Й ы лқ
м —жылқы, дөцгелек туяқлы прн кара, төрт 
түлнк мялдыц бир тури. Каз. 
ат, жылқы
('РКазС,321 
ҳәм КТТС, I, 250), өзб. ог (УзРС 308), уйғ, 
ат
(Уй- 
Ғ’С., 22),туркм. 
ат,ябы
(РТмС-296), татар. 
ат
(РТтС.И, 
159), Орта Азиялық XII —XIII әсирлердегн тефсирдиц 
лексикасында 
и л қ и —
лошадь, круицый скот п", ескн 
түркпй жазыўларында да Тефсирдеги формада п’, М. 
1ўашғарииднц сөзлигинде 
)1
лқ1 ‘ге түрпнде ушырасады.
Көрпэш—
қозыларға арнап исленгеп қораны кубла 
диалекг обьектннде жасаўшылар 
кврпэш
дейдп (Дққ).
Казақы ат -
бақайы келте, тапалтас ат. Ҳорезм го- 
норларында 
қазақы
деп аталады.
Қарасан
-сыйырда болатуғын аўырыў. Қарасанда 
қанталап ижрип кетеди. Малдын етн қап-қара бол- 
ып аўырады, жеўге болмайды (Ҳәм., 14йш). Каз. 
қара-
сан
(КТТС. II, 39).
Қ ат алаў-
мал аўырыўынын түри, иши жүрмей ка- 
лады (Досб).
Қошмақ-
буўра мецен кызылтүйениц қоспағы. Омыц 
өркеши екеў, узын, бирақ баслары бөлек, аралары 
жакын. Жон ҳәм айры түйелердин қоспағынан болады. 
Түйениц ншиндеги ен күшлиси. Хорезм говорларында 
да 
қошмақ.
Қызыл түйэ-
бир өркешли, аягы узын, түри қыз- 
гыш үлкен түйе (Аққ.) Хорезм говорларында түйеннц 
бул түри 
қызыл дьйэ
деп айтылады.
К ы лаў-
мал аўырыўыиыц түри. Кара малда болады. 
Көбинесе бузаўдыц тилнне шығады: 
'Гилгэ чығады,
гпарыдай, жүўэридэй бөрпшк.
Каз. 
қы лаў
(КТТС, II, 
102), өзб. 
қиров
(УзРС.. 615),түркм. 
дүвүртик
, 
өргүн
(РТмС.,756).
Өжэк-е
рте туўылған бузаў: 
Бүйэрдэ бес қой, бир
өж экли сыйыр сақлаўға болады
(Ҳәм). Каз. 
.бузау
ш.