Г>ул китаптл К. лракллнакстаппып кубла ранонллрыпда жасай- тугын клракалпаклардын этннкалык составы, сол гсрригориядагы

Ж У Ў М А К
Жокарыда каракалпақ тили диалектлеринин лек- 
сикасыида бар туўысқанлық ҳәм некс бойынша карым- 
катнасларды билдиретугын сөзлердин басым көпшили- 
гии карастырдык.
Диалектлердеги туўысканлык терминлери өз соста- 
ны, қолланыў сферасы, этимологиялык төркини бойын- 
ша бир-биринен өзгеше.
Туўысқанлык сөзлери канша 
көп изертленилсе, 
соншелли олардын жиги ашылып, арасындағы 
байла* 
ныслардын бир неше әсирлерди өз ишине алатуғынлы- 
гы көринедн. Карасшрылған диалектлик терминлер 
фонетикалық, морфологиялык, 
лекснкалық тәрепле- 
ринен әдебий тилдеп өзгешеликке ийе, сонлыктан 
олардын ҳәр кайсысына жеке-жеке сыпатлама берилди, 
анализ жасалды. Диалектлердеги туўысканлык қарым- 
катнасты билдиретугыи терминлерди үйрениў-диалект- 
лнк лексикаға, қаракалпақ әдебий тилинин тарийхын 
теренирек изертлеў исине, тилди ҳәр тәреплеме байы- 
тыўға, сондай-ак халыюын өткендеги тарийхын ҳәм 
эгнографиясын изерглеўге бай матернал болып табы- 
лады.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

/ V БАП
ҚУБЛЛ ДИАЛЕКТ ЛЕКСИКАСЫИЫК
ҚАРАҚАЛПАҚ ӘДЕБИЙ ТИЛИНЕ ҚАТНАСЫ
Ҳәзирги заман қаракалпақ гилп-Карақалпақ автон- 
омиялы 
республиқасында шығатугыи кнтап, газета, 
журнал т. б. улыўма көркем әлебиятгын, мәмлекетлик 
қәрханалардын, илимнин, соиыц ншнидс моктептиц де 
тили. Ол улыўма халықлық миллет тили болып есап- 
ланады, улыўма халықушып катнас куралы болып ҳыз- 
мег етеди. „Сонлықтаи да әдебиЛ тилдин лексикалық 
нормасы сол әдебий тнл таралган барлыктерритория- 
дагы халык тилине сүйеиеди. Пуидп қаидай да бир 
диалектке який говорға артыкмашлық берилмейди*.877
Әдебнй тил барлық ўақытги да жергнликли халык- 
тын жанлы тилине пусқаўшы ретипде хызмет-етеди. 
Халықтын сөйлеў тплиие әдобий тилге кирген гейпара 
лексикалык элемептлсрди ысылдырады, кем-кем қәл- 
нплестирип барады.
Қарақалпақ әдебнн тилн халыктын жанлы сөйлеў 
тилиниц есабынан байып отырыўы нызамлы қубылыс. 
.Бирак әдебий тнлге сөйлеў тилинде
1
н кәлеген сөз 
кирмейди, ал сыиалган, тәжнрнйбеде өзин ақлаган 
бирликлер орын алыўы мүмкин. Каракалнак әдебий 
тилннин кәлиплесиўинде белгили орын арка диалект- 
ке тийисли болса да, тилдин улыўма байыўы, кәмалы-