Грунтларнинг гранулометрик таркиби, ўрганиш усуллари, таснифлари

+умли ва гилли грунтларнинг сурилишга қаршилиги. Грунтлар ташқи куч таъсирида сиқилганда урунма кучланиши юзага келади ва заррачалар ҳаракатга келиб, ўзаро сурилиши мумкин. Бунда зарралар орасидаги силжитувчи кучга қарши куч, ишқаланиш кучи юзага келади. +умли грунтларда сурилишга қаршилик кучи зарраларнинг бир-бирига ички ишқаланиш натижасида пайдо бўлади. Йирик донали қумларда унинг қиймати анча юқори бўлади. Ишқаланиш кучи силжитаётган юзага нормал йўналишда таъсир этадиган кучга бо\лиқ бўлади. +ум ва сочилувчан грунтлар учун тў\ри чизиқ координата ўқларининг бошидан ўтади. Демак, сурувчи кучга бо\ланиш кучи қаршилик кўрсатмайди. Тў\ри чизиқ билан абсцисса ўқи орасидаги ҳосил бўлган бурчак ички ишқаланиш бурчаги деб аталади ва у ички ишқаланиш коэффициенти билан ифодаланади ва Кулон қонунияти бўйича ўзгаради. Гил грунтлар учун сурувчи куч билан о\ирлик кучини бо\ланишини кўрсатувчи тў\ри чизиқ ордината ўқининг бироз юқори қисмини кесиб ўтган. Ана шу кесмага тў\ри келадиган куч грунтларнинг зарралари орасидаги бо\ланиш кучи ёки ёпишқоқлик кучи деб аталади. Лесс ва лессимон грунтларда ишқаланиш кучи зарралар орасидаги бо\ланиш кучи, ички ишқаланиш коэффициенти ва ички ишқаланиш бурчаги билан ифодаланади. +ум ва гил грунтлар учун бо\ланиш кучи ва ишқаланиш бурчагининг ўртача қийматлари қуйидагича ёзилади: Грунтларнинг номи Ишқаланиш бурчаги, градусда Бо\ланиш кучи, МПа Гил 16 0,04 Суглинка: Зичлашган Зичлашмаган 20 14 0,02 0,002 Супесь: Зичлашган Зичлашмаган 25 18 - - +ум: йирик заррали майда заррали 35 27 - -

1 2 3 4 5