8
1-BOB. ADABIYOTLAR TAHLILI
1.1 Grafitli konlar minerallarini qayta ishlash texnologiyasini baholash haqida
umumiy ma’lumotlar.
Foydali qazilmalarni boyitish va kompleks qayta
ishlashning texnologiyasi va texnikaning rivojlanish tendensiyasi
Tog’-kon sanoati va tog’-kon sanoati tarmoqlarida boyitish jarayonlarining roli
keskin oshishi va foydali qazilmalarni murakkab qayta ishlash va qayta ishlash uchun
uskuna va texnologiyalarni yanada rivojlantirish zarurati quyidagi omillarga bog’liq;[1]
•
foydali qazilmalarni qayta ishlash mahsulotlari iste’molini oshirish mineral
komponentlar va konlarning cheklangan zaxiralari tarkibi kamayishi bilan bog’liq;
•
ekstensiv sanoat samaradorligini oshirish va
tabiiy resurslardan oqilona
foydalanish zaruriyati. Hozirgi vaqtda qazib olinayotgan tog’ jinslari massasining 30-
40% dan ko’p bo’lmagan qismi ishlatilmoqda, shuning uchun chiqindilar miqdori butun
dunyoda xalokatli ravishda o’sib bormoqda. Mahalliy tog’-kon korxonalari har yili yer
yuzasida 5 milliard tonnaga qoplama va borini jinslar sarflaydi.. Konlarning rivojlanishi
uchun kon-geologik sharoitning murakkablashishi va kon mashinalarining birlik
quvvatining oshishi tufayli qazib olingan rudalar va ko’mirlarning suyultirilishi borgan
sari ularning massasi ortishi bilan bog’liq
•
foydali qazilmalarnining ekologik muammolarini tubdan hal etish zaruriyati.
Tog’kon sanoati tarmoqlarida suv sarfi va ifloslanishi yiliga o’nlab kub kilometrni
tashkil etadi. Ular qattiq, suyuq va gaz-chang chiqindilarining eng kata manbaidir
(barcha turlari hajmining 70-80%). Xom ashyo sifatining
yomonlashishi bilan
chiqindilarning ulushi ortadi, mos ravishda ularni saqlash, band bo’lgan yerlarni
melioratsiya qilish va ularning zararli ta’siridan atrof-muhitni muhofaza qilish
xarajatlari ortadi.[2]
Bu muammolarni hal etish to’la suv aylanishi sharoitida
foydali qazilmalarni
kompleks qayta ishlash va boyitish uchun chiqindilarsiz texnologiyani ishlab chiqish
uchun mavjud boyitish usullarini kengroq va malakali qo’llash, ularni ishlab chiqish va
takomillashtirishni talab etadi.
Minerallarga ishlov berish uskunalari va texnologiyasini rivojlantirishning asosiy
yo’nalishlari quyidagilardan iborat:
9
•
ishlab chiqarish, yaratish va electron radiometrik ajratish va boshqa usullar bilan
texnologik xaritalash va dastlabki konsentratsiya asosida ularni o’rta qismidan qayta
ishlash uchun olingan ruda va ko’mir sifatini sezilarli yaxshilashni ta’minlash, ruda
tayyorlash va ko’mir olishning yangi samarali usullarini ishlab chiqib, joriy etish
•
avtomatlashtirilgan o’rtacha maydalash, maydalash va
silliqlash uskunalarining
sanoat ishlab chiqarishini yaratish va tasjkil etish, kata birlik sig’imidagi jihozlarni
yordamchi uskunalar to’plami bilan tasniflash, konsentratsiyalsh va suvsizlantirish,
shuningdek, uskunalarni ta’mirlash uchun mexanizatsiyalsh
qurilmalari va vositalari,
mashina uchun elektr disklar, qoplama va olinadigan ish qismlari ishlab chiqarish
uchun materiallar, unumdorlikni 2-2,5 barobar oshirish maqsadida minerallarga ishlov
berish texnoligik jarayonlarini avtomatlashtirish datchiklari va tizimlarini yaratish;
•
mineral agregatlarini ochish va ularni ajratishning
yuqori samaradorligini
ta’minlash, minerallarni maydalash, silliqlash va qayta ishlash uchun tubdan
yangi
usullarni, texnologik jarayonlar va uskunalarni yaratish bo’yicha fundamental tadqiqot
va loyihalarni shakllantirish;
•
gidrometallurgik, kimyoviy va elektrokimyoviy jarayonlar, jarayonlar va asbob
uskunalarni dastlabki energiya ta’siridan foydalangan holda qayta ishlash uchun yangi
samarali texnologiyani ishlab chiqish va yaratish;
•
mineral xomashyodan kompleks foydalanishni ta’minlovchi ishlab chiqarish
jarayonlarini yaratish va amalga oshirish, avvalo,bog’liq konsentratlar ishlab
chiqarishni tashkil etish, qqayta ishlash zavodlari va boshqa chiqindilarni tiklash, atrof-
muhitni muhofaza qilishni hisobga olgan holda, unda
havo aylanishi va drenajsiz
tizimlardan foydalanish, zarur gidrotexnik inshootlar qurish va melioratsiyalash hamda
suv havzasini ifloslanishdan muhofaza qilish ko’zda tutilgan. [3]
Do'stlaringiz bilan baham: 
