Gorizontal shpindelli paxta terish mashinalrini ishlash texnologiyasi

1.Gorizontal shpindelli paxta terish mashinasining tuzilishi va ishlashi
Gorizontal shpindelli paxta terish mashinasi xam vertikal shpindelli paxta terish mashinasiga uxshab, shpindelli barabanlar, ajratkichlar, terilgan paxtani uzatish moslamasi, bunker kabi kismlardan iborat. Bu mashina vertikal shpindelli mashinadan shpindelli barabani, ajratkichi va shpindellarni yuvib tozalash moslamasining tuzilishi bilan tubdan fark kiladi.
M

ashina apparatining texnologik ish jarayonida rasm erkin turgan guzapoya shoxlari yunaltirgich 1 yordamida 70...100 mm kalinlikkacha kuchli sikilib, terish kamerasi 2 ga majburan tortib kiritiladi.
Kasseta 3 shpindellari 4 yulakcha 6 ta’sirida ishchi kameraga deyarli perpendikulyar yunalishda A joyida kiritiladi va guzapoyaning bir joyida aylanib turadi, chunki mashinaning siljish tezligi VM va kassetaning baraban bilan birgalikda oladigan chizikli tezligi V uzaro teng. Shu sababli uz uki atrofida aylanayotgan shpindel, guza oraligiga kirayotganida, uchratgan paxtani tishlari bilan ilintirib, uz ustiga xalka kurinishida urab oladi. Paxtani urab olgan shpindellarni guza shoxlari orasidan tik yunalishda (V joyida) sugurib olgan kasseta VS oraligida ilgari tomon keskin burilib, shpindellarning aylanishini tezlatadi. Markazdan kochma kuchlar ortishi sababli paxtaga ilingan xaschuplar darcha 5 dan tashkariga chikarib yuboriladi, demak, paxta kisman tozalanadi. Kassetaning keskin burilishi xisobiga shpindelning uchi ajratkich likopchalari 7 ni tezrok uchratadi. Shpindel ajratkichga tekkan vaktdan boshlab, baraban bilan birga aylanayotgan kasseta teskari tomonga, ya’ni orkasiga burilishi xisobiga, shpindelning ajratkichga tegib turish vaktini uzokrok saklab (kassetaning SD yulida) koladi.
Kasseta uzining SD yulida orkaga burilib, birinchidan, shpindelni ajratkich likopchalariga uzokrok tegib turishi, ikkinchidan, shpindelning aylanish tezligi sezilarli kamayishi xisobiga zich uralgan paxta xalkasi inersiya kuchi ta’sirida kisman yechilib ulguradi, shu sababli uni shpindeldan ajratib olish yengillashadi. Shpindel kichik va konussimon sirtga ega bulgani uchun ajratkich paxta xalkalarining bir kismini shpindeldan tulik yechmay, tuguncha kurinishida sidirib tushiradi. Ajratilib olingan paxta kabul kamerasi 8 ga tushib, u yerdan xavo okimi yordamida bunkerga uzatiladi. Ajratkichdan sung, shpindel namlagich yostikchasi 9 ga kelib uriladi va uning namlangan yumshok va serkirra sirti buylab yumalab utadi.
Yostikchaning uzunligi shpindel sirtini tulik tozalashga yetarli kilib urnatilgan. Yostikcha ta’sirida shpindel sirtiga yopishib kolgan usimlik shirasi, chang-tuzon va boshka chirkka aylanadigan moddalar yuvilib tushiriladi. Tozalangan shpindel navbatdagi ish siklini bajarish uchun yana terish kamerasiga kirib ketadi.

2.Shpindelli baraban ulchamlari

Shpindelli baraban diametri Db paxtani yerga tukmay va chanoklarda koldirmay terishga bevosita ta’sir kursatadi. Diametrning katta-kichikligi guzapoyani ish tirkishiga tortib kiritish imkoniyatini, shpindelga ochilgan kusakdagi paxtaga yetarli ta’sir vaktini, shpindelga uralgan paxtani tukmasdan ajratkichga uzatib, uning begona jismlardan kisman tozalanishini ta’minlab berishi kerak. Yukoridagi talablarning tulik bajarilishi uchun barabanning diametri kattarok bulgani ma’kul. Ammo uning vaznini kamaytirish maksadida diametr kichikrok olinadi.
Barabandagi shpindellar sonini tanlashda, bir barabandagi yonma-yon joylashgan ikki shpindelga pishib ochilgan kusakning barobar tegib turishi inobatga olinadi. Shpindellar oraligi meyoridan kichik bulsa, kushni shpindellardan biriga uralgan paxtani ikkinchisi xam ilib olishi va tortib uzishi mumkin. Chanokdagi paxtani ilintirib olish uchun shpindelning tishlari paxtaga chukurlikkacha botishi kerak. Karama-karshi turgan barabanlardagi shpindellar «shaxmat» tartibida joylashtirilgan bulsa, bir barabandagi shpindellar oraligi kuyidagicha ifodalanadi:

Shpindelli barabanning diametri ma’lum bulsa, uning burchak tezligi, guzapoyani apparatning ish tirkishiga tortib olishni ta’minlaydigan darajada kabul kilinadi. Shoxlari yoyilib erkin turgan guzapoya apparatning ish tirkishiga kirishdan oldin (253-rasm) passiv shox yunaltirgichlar 1 ta’sirida kuchli kisilib bir necha marta kichraytiriladi. Shuning uchun shpindel guzapoyalar bilan A xolatidan keyingina uchrashadi. Baraban guzapoyalarni ish tirkishiga aktiv tortib olishi uchun A nuktani absolyut tezligi ning Vm yunalishiga tushirilgan proyeksiyasi mashina tezligiga karshi yunalgan bulishi kerak. Aks xolda, guzapoya ish tirkishiga tortib olinmaydi.
Guzapoyani ish tirkishiga tortib olishga imkon beradigan absolyut tezlik yunalishining chegarasi (agar ishkalanish e’tiborga olinmasa) mashina xarakat yunalishi ni xisobga olish(ga perpendikulyar bulishi kerak. Ammo ishkalanish burchagi a lozim. Shu sababli, yunalishining chegarasi gacha uzgaradi. vektori berilgan va barabanga urinma yunalishlariga taksimlansa, muxim xulosa chikadi: xatto chega­raviy yunalishini ta’minlash uchun V>Vm bulishi kerak. V q R ekanligi ma’lum bulsa, R>Vm bulishi kerak. Barabanning shpindel markazlari buyicha chizikli tez­ligi V ni ma­shinaning ilgarilama xarakatdagi tezligi ga nisbati K barabanning uzish koeffitsiyenti deyiladi:

Albatta, K >1,0 bulishi lozim, amalda K q 1,3...1,6 deb kabul kilinadi. Paxta terish mashinasi urnatilgan traktorning tezligi Vm ma’lum bulsa, barabanning burchak tezligi

2.Gorizontal shpindelli paxta terish apparatining asosiy ulchamlari
Gorizontal shpindelli barabanda shpindellar soni kup bulib, ular terish kamerasida sikilgan guzapoya kismlariga intensiv ta’sir kursatadi. Natijada bunday apparatlar yukori xosilli dalalarda xam bemalol ishlay oladi. Apparatning eng yukori unum bilan ishlashi uning ulchamlarini kay darajada anik tanlanganiga bog‘lik.
Guzapoya terish kamerasiga kuchli sikib, majburan kiritilganda u old tomonga kuprok engashib kolishi mumkin, okibatda pastki chanoklardagi paxta terilmasdan koladi. Odatda, guzapoya bilan uning kutargichi va yunaltirgichi orasidagi ishkalanish burchaklarining kiymatiga karab, terish kamerasiga kiritish burchagi 500...600 dan osh­maydi. Shu sababli guzapoya yunaltirgichini uzun kilib tayyorlashga tugri keladi.
Shpindel ingichka bulsa, paxtani uziga tez va tulik urab olish imkoniyati oshadi, lekin undan paxtani ajratib olish kiyinlashadi. Tajribaga asoslanib, shpindeli va konussimon kismining urtacha diametri dshq 8,5...10,0 mm, konusliligi 6°...8° deb kabul kilingan. Shpindel uzunligi terish kamerasining kengligiga boglik bulib, u lshq 70 ... 90 mm buladi.
Gorizontal shpindel tishining chanokdagi paxtani sugurib olish tezligi xam vertikal shpindelniki kabi 1,5 m/s dan oshmasligi kerak. Gorizontal shpindel vertikal shpindelga nisbatan ingichka bulgani sababli chanokdagi paxtani uzunrok pilta kurinishida (lp q 230...250 mm) sug‘urib oladi va uni uz ustiga 3...5 marta uraydi. Bunday ustma-ust uralgan paxtani olish kiyin bulgani uchun shpindeldan u xalkasimon tuguncha kurinishida ajratib olinadi.
Tulik ochilgan kusakning diametri 50...60 mm, chala ochil­ga­ni­niki 27...40 mm va kuk kusak diametri 20...35 mm bulishini e’tiborga olib, kassetadagi shpindellar oraligi l q40 – 42 mm kilib olinadi.
l oralikni tanlashda ochilgan kusak chanoklaridagi paxtani yonma-yon joylashgan ikki shpindel bir vaktda terishi kuzda tutiladi, bordiyu l meyoridan kichik kuyilsa, shpindellar kuk kusaklarni ezishi xamda terilayotgan paxta shpindellar orasida uzilib, yerga tukilishi mumkin.
Terish kamerasiga kirgan shpindel mashina xarakati buylab yoki unga teskari yunalishda minimal siljishi kerak, aks xolda guzapoya shoxlari shikastlanishi mumkin. Shuning uchun shpindel uchi va asosidagi nuktalar kamera uzunasi buylab minimal siljishi kerak (75- rasm).
Shpindel asosidagi A nukta baraban bilan nisbiy aylanma (V tezlikda) va mashina bilan ilgarilama (Vm tezlikda) kuchirma xarakatda bulib, uning absolyut xarakat trayektoriyasi AVSDE uzaytirilgan sikloida shaklida buladi. Bu trayektoriyaning kurinishi V ning Vm ga nisbati, ya’ni barabanning uzish koeffitsiyenti K ning mikdoriga bog‘lik.

Shpindel guzapoya shoxlarini sindirmasligi uchun A nuktada panjarasimon tusikdan utib, terish kamerasiga kira boshlagan shpindel trayektoriyasidagi sirtmokning DV kengligi, shpindelning mashina bilan birgalikda ilgari surilgan AYE masofasiga teng bulishi kerak. Ushbu shartni bajarish uchun K ning mikdori:

bu yerda,

Amalda K q1,10...1,25 kabul kilinadi, keyin Vq KVm, ya’ni tenglik aniklanadi.