|
Mavzu: Tayyor mahsulot(tovar,ish va xizmat)larni turkumlash va ularni baxolash.
Reja:
Xisobni tash kil etish va uning vazifalari.
Tayyor maxsulotlarni baxolash va ularning nomenklaturasi
Maxsulotlarni yuklab juna tish va sotishni xujatlashtirish
Ishlab chikarish jarayonining pirovard maksuli bulib tayyor max,sulotlar kisoblanadi. Tayyor max;sulotlar - bu mazkur korxonada saytadan ishlashni talab kilmaydigan, standartlar va texnik shartlariga tulik javob beradigan, texnik nazorat bulimi (TNB) yoki maxsus komissiya tomonidan kabul kilingan va korxona omboriga totnirilgan yoki buyurtmachi tomonidan kabul kilingan buyum va max;sulotlardir.
Bozor iktisodiyoti sharoitida korxonalar bozor talabini urgangan xrlda tuzilgan shartnomalarga, assortiment, son va sifat reja topshiriklariga binoan, doimo ishlab chikarilgan max;sulot kajmini kupaytirish, ularning assortimentini kengaytirish va sifatini oshirishga e’tibor berib maksulot ishlab chikaradilar.
Bozor munosabatlari sharoitida asosiy e’tibor mol yuborish - shartnomalari buyicha mol sotishga karatiladi,
chunki bu korxona faoliyatining maksadga muvofikligini, uning samaradorligini aniklovchi iktisodiy kursatkichlardan biri bulib kisoblanadi. Korxonaning x,isob - kitob schetiga pul tushgan va tushmaganligidan kat’i nazar barcha yuklangan va junatilgan maksulotlar realizatsiya x,ajmiga kushilishi mumkin.
Shunday kilib, sotish jarayoni • korxona xujalik mablaglarining doiraviy aylanishini yakunlaydi. Bu uz navbatida korxonaga davlat budjeti, ssudalar buyicha banklar, ishchi va xizmatchilar, mol yuboruvchilar oldidagi majburiyatlarni bajarish va ishlab chikarish xarajatlarini koplash imkoniyatini beradi. Realizatsiya rejasini bajarmaslik aylanma mablaklar aylanishini sekinlashiga, xaridorlar oldida shartnoma vazifalarini bajarmaganligi uchun jarima tulashga, tulovlarni kechikishiga, korxonaning moliyaviy x;olatini yomonlashishiga olib keladi.
Korxona realizatsiya x;ajmi bilan bir katorda foyda summasini (kajmini) kam rejalashtiradi. Chunki, max;sulotning sotish (shartnoma) narxi belgilanganda uning tarkibiga ma’lum summada yoki foizda foyda (daromad) summasi x;am kiritiladi. Agar shartnoma (reja) buyicha sotishga tegishli max;sulotlar mikdorini shartnoma baxrsiga kupaytirsa reja buyicha ularni sotish kiymati kelib chikadi, foyda foiziga karab esa reja foyda summasi x,isoblab chikiladi. Bu budjetga foydadan bunak ajratmasini tulash uchun baza bulib kisoblanadi.
Tayyor max,sulotlar x,arakatining sintetik x;isobi 2810 «Ombordagi tayyor maxsulotlar» schetida yuritilib, u mavjud tayyor maxsulotlar va ularning x;arakati tutrisidagi axborotni umumlashtirish uchun tayinlangan. Bu schetning debetida omborga tushgan maxsulotlar, kreditida esa ombordan junatilgan maxsulotlar aks ettiriladi.
Agar maxsulotlar x,arakatining joriy xisobi reja tannarxida yuritilsa, 2810 schetning debetida ikkita k5fsatkich reja tannarxi va reja tannarxidan ogishish summasi x,isobga olinadi. Agar joriy xisobda korxonaning ulgurji baxolari kullanilsa, 2810 schetning debetida Kuyidagi kursatkichlar buladi: ishlab chitsarilgan maxsulot diymatining korxona ulgurji baxosi va ulgurji baxo siymati bilan xzkikiy tannarxi orasidagi fark,i.
Maxsulot, ish va xizmatlar sotish xisobi 9010 «Tayyor max,sulotlarni sotishdan daromadlar», 9020 «Tovarlarni sotishdan daromadlar» va 9030 «Ishlar bajarish va xizmatlar kursatishdan daromadlar» schetlarida yuritiladi. Mazkur schetlar tranzit bulib passiv schetlarga mansubdir. Bu schetlar tayyor max;sulotlar, tovarlar, bajarilgan ishlar va kursatilgan xizmatlarni sotish jarayoni tugrisidagi axborotni umumlashtirish uchun tayinlangan. Bu schetlarning kredit koldiklari moliyaviy natijani aniklatl mak;sadida x;ar oyning oxirida 9910 «Yakuniy moliyaviy natija» schetiga utkazilib boriladi.
Shuning uchun korxonalarning buxgalteriya x^sobini tashkil kilish tizimida tayyor max;sulotlar ularni yuklash va sotish Xisobi alox,ida urin tutib, uning vazifalari kuyidagilardan iborat:
tayyor max,sulotlar ishlab chik;arish, ularning zax,iralari x;olati va omborlarda sakutnishi, bajarilgan ishlar va kursatilgan xizmatlar ustidan uzluksiz nazorat kilish;
yuklangan va junatilgan max;sulot (ish, xizmat) larni uz vaktida va tugri xuisjatlashtirish, xaridorlar bilan olib boriladigan xisob - kitoblarni anik tashkil etish;
sotilgan ng xajmi va assortimenti buyicha mol junatish shartnoma rejasini bajarilishi ustidan nazorat kilish;
sotilgan maxsulot uchun olingan summani maxsulot ishlab chikarish uchun ketgan xakikiy xarajatlarni, foyda summasini uz vaktida va anik xisoblab chikish.
Bu vazifalarni bajarilishi korxonaning bir tekisda ishlashi, sotish va ombor xujaligini tugri tashkil kilish, xujalik muomalalarini uz vaktida va turri Xujjatlashtirishga boglik.
Do'stlaringiz bilan baham: |
