Glossariy abiogenez

Cho’kindi tog’ jinsi – yer po‘stining ustki qismida tarqalgan, har xil tog‘ jinslarining nurashidan hosil bo‘lgan mahsulotlarning qaytadan yotqizilishi natijasida paydo bo‘ladi. Bu jinslar kimyoviy, biologik yo‘l bilan ham hosil bo‘lishi mumkin. Hosil bo‘lish sharoitiga qarab, ularni uch guruhga ajratish mumkin: siniq (chaqiq), kimyoviy va organik jinslar.
Davr (sistema) – bu davomiyligi o‘nlab million yil bo‘lgan geologik vaqt oralig‘i bo‘lib, uning nomi aksariyat hollarda shu davr yotqiziqlari birinchi bor aniqlangan joyning nomidan kelib chiqqan.
Degazatsiya - (de... va gaz) —foydali qazilmalar qatlamlari va atrofdagi jinslar orasidan zararli gazlarni tabiiy yoki sun’iy usullar bilan chiqarib yuborish. Konlarga gaz to‘planib qolishining oldini olish uchun bajariladi.
Destruksiya - (lot. destructio -parchalanish) - makromolekulalardagi kimyoviy boglarning uzilishi natijasida ularning polimerlanish darajasi yoki molekulyar massasining kamayishi b-n kechadigan jarayonlarning umumiy nomi. Kimyoviy bog‘larning uzilish joyiga karab D. asosiy va yon zanjirlar D.siga bo‘linadi.
Diapirizm - (yun. diapeiro - sanchib teshayapman) - plastik cho‘kindi tog‘ jinslari (tuzlar, gips, gil va sh. k.) ning ular ustida yotgan qattiqroq tog‘ jinslariga botib kirish jarayoni. D. Yer po‘stida sodir bo‘ladigan kuchlanish ta’siridan paydo bo‘ladi. D. natijasida diapir struktura (diapir burma) lar tarkib topadi. Ular bor joylarda neft va gaz konlari mavjud. O‘zbekistonda diapir strukturalar Hisor tog‘ida ko‘p. D.ni o‘rganish neft va gaz konlarini izlashda ahamiyatli.
Differensiatsiya – (fr. Differentation — bo’linish, parchalanish, qatlamlarga ajralish). Geologiyada yagona, birlamchi moddadan (magmadan) o’z tarkibi bilan farq qiladigan, ammo bir-biri bilan uzviy ravishda bog’langan mahsulot hosil qiluvchi umumiy jarayonni nomi. Magmatik, metamorfik, cho’kindi differensiatsiyasi tabiatda keng tarqalgan. D. ni turlari ko’p: kristallizatsion, emanatsion, tektonik turlari shular jumlasidandir. Norman Bouen magmatik D., jarayonini o’rganib, ma’lum mine­rallar ketma — ketligini ajratgan (Bouen qatorlari): O₁ — R_x — Amf — Vi; An — ande­zin oligoklaz — albit.
Diffuziya - (lot. diffusio — singish, tarqalish) — olekulalar, atomlar, ion lar va kolloid zarralarning tartibsiz issiklik harakati natijasida bir moddaning ikkinchi moddaga o‘z-o‘zidan o‘tishi, birining ikkinchisiga singib ketishi. D. gaz, suyuklik yoki qattiq jismlarda bo‘ladi va tezligi moddaning zichligi va qovushoqligi, t-ra, diffuziyalanuvchi zarraning tabiatiga va h. k.gabog‘liq.