Glikozidlar

Linnaol Geraniol

Ishlatilishi. Mevasi ishtaha ochuvchi, ovqat hazm qilishni yaxshilaydigan, o’t haydaydigan vosita sifatida, bavosil kasalligida, yaralarni davolashda ishlatiladi.
Efir moyi esa - antiseptik, og’riq, o’t haydaydigan bavosil kasalini tuzatishda va farmatsevtikada boshqa dorilarni ta`mini yaxshilashda ishlatiladi.
Kashnich mevasi va efir moyi oziq-ovqat va parfumeriya sanoatida ham ishlatiladi.
Dorivor preparatlari. Damlama va spirtli suvi - Aqua coriandri spirituosa. Oshqozon va bavosil kasalliklariga qarshi ichiladigan yig’malar (choylar) tarkibiga ham kashnich mevasi kiradi.
Qalampir yalpiz o’simligining bargi va efir moyi - Folia et oleum

Menthae piperitae

Qalampir yalpiz - Mentha piperita L. Yasnotkadoshlar - Lamiaseae (labguldoshlar - Labiatae) oilasiga kiradi.
Q alampir yalpiz ko’p yillik, bo’yi 30 - 100 sm ga etadigan o’t o’simlik bo’lib, poyasi bir nechta, tik o’suvchi, 4 qirrali. Bargi oddiy, cho’ziq - tuxumsimon yoki lantsetsimon, o’tkir uchli, qirrasi o’tkir arrasimon, poyada qisqa bandi bilan qarama-karshi joylashgan.
Gullari mayda, qizil - binafsha rangda, poya va shoxlar uchida g’uj joylashgan boshoqchasimon gul to’plami hosil qiladi. Gulkosachasi naychasimon, besh tishli bo’lib, meva bilan birga qoladi. Gultojisi bir oz qiyshiq, voronkasimon, to’rt bo’lakli (boshqa labguldoshlardan farqi), otaligi 4 ta, onalik tuguni 4 bo’lakli, yuqoriga joylashgan.
Mevasi kosacha bargi bilan birlashgan 4 ta yong’oqcha.
Geografik tarqalishi. Qalampir yalpiz yovvoyi holda uchramaydi. Uni Mentha aquatica L., bilan Mentha spicata L., ning o’zaro chatishishidan vujudga kelgan deb faraz qilinadi. Qalampir yalpiz asosan Ukrainada, Krasnodar o’lkasida, Voronejda, Belorussiyada va Moldoviyada o’stiriladi.
Qalampir yalpizning ikki xil turi bor:

1. 
   Qora qalampir yalpiz va (poyaning tomirlari qizil - binafsha rangda)
   
2. 
   Oq qalampir yalpiz (oq yashil rangda). MXD da qora qalampir yalpiz o’stiriladi.