Gistologiya, stitologiya va

IX BOB
NERV SISTEMASI
Nerv sistemasi organizmdagi barcha hayotiy jarayonlarni 
boshqaradi va organizmning tashqi muhit bilan aloqasini 
ta’minlaydi. Nerv sistemasi ushbu vazifalarni bajarishda endokrin 
va immun tizimlar bilan chambarchas bog‘lanib, yagona nerv- 
endokrin-immun boshqaruv sistemasini hosil qiladi. 0 ‘rganish 
oson bo‘lishi uchun nerv sistemasi shartli ravishda markaziy va 
periferik qismlarga bo‘linadi. Markaziy nerv sistemasiga bosh va 
orqa miya kirsa, periferik nerv sistemasi periferik nerv tugunlari, 
nerv chigallari, nerv stvollari va nerv oxirlarini o ‘z ichiga oladi. 
Markaziy nerv sistemasi gistologik tuzilishining o ‘ziga xosligi 
uning tarkibida biriktiruvchi to'qimaning deyarli bo'lmasligidir. 
Shu sababli uning konsistentsiyasi yumshoq, dirildoqsimon 
bo‘ladi. Markaziy nerv sistemasining to‘qimasida kulrang va oq 
moddalar tafovut etiladi. Kulrang modda neyronlar, neyrogliya, 
mielinli va m ielinsiz nerv tolalaridan tashkil topgan bo‘lsa, oq 
modda neyrogliya, m ielinli va m ielinsiz nerv tolalaridan iborat, 
unda neyronlar boim aydi. Markaziy nerv sistemasida oq modda 
turli o ‘tkazuvchi yoTlami hosil qiluvchi mielinli nerv tolalaridan 
tashkil topgan. Nerv tolalaridan farqli oiaroq, har bir o ‘tkazuvc’ni 
yo‘l yo faqat afferent, yoki faqat efferent nerv tolalaridan iborat 
bo‘ladi. Bosh miyaning ayrim sohalarida oq modda ichida kulrang 
moddaning orolchalari uchraydi va ular yadrolar, deb ataladi. 
Kulrang modda bosh miya yarim sharlari va miyachada tashqa- 
ridan qoplab joylashadi va po‘stloqni hosil qiladi. Orqa miyada 
esa kulrang modda ichkarida “H” harfi yoki kapalak shaklida 
joylashadi, uni tashqaridan oq modda o ‘rab turadi.