Gistologiya, stitologiya va

Rasm
5 .
13. Oo 'ng'ir yog' to qimasi (sxemaj.
R-Iipotsit ultrastrukturasi 
I -yadro
2-lipid
3-mitoxondriya 
•1-gcmokapilIyar
5-nerv tolasi
Pigm ent to'qim asi (textus pigmentosus). 
Bu to ‘qima ko'p 
m iqdorda pigm ent hujayralarini (rnelanotsitlarni) saqlavdi. Bu 
to ’qim a s o 'rg 'ic h sohasida. anal teshigi atrofida, yorg'oq xaltada 
ham da ko 'zn ing qon tom ir va rangdor pardalarida uchraydi.
Shilliq to'qim a (textus mucosus). 
Bu to'qim a faqatgina 
em brionlarda uchraydi. Uning hujayralari asosan fibroblastlar 
bo lib, asosiy moddada ju da k o 'p miqdorda gialuron kislotasi 
uchraydi. Bu kislota am orf yoki asosiy moddaga dirildoq yoki 
shilliqsim on 
xususiyaL 
beradi. 
Homiladorlikning 
ikkinchi
195

---

yarm idan boshlab asosiy m oddada kollagen to lalarinin g m iqdori 
oshadi va shilliq to ‘qim a siyrak tolali biriktiruvchi to 'q im a 
shaklini ola boshlaydi.
BIRIKTIRUVCHI TO ‘QIMANING
YOSHGA QARAB 0 ‘ZGARISHI
B iriktirurchi to ‘qim ada yoshning o ‘tib borishi bilan asta-sekin 
hujayra elem entlarining kam ayishi kuzaiiladi. A sosan fibroblast 
hujayralari kam ayishi natijasida m a’ium darajada asosiy m odda 
ham kam ayadi. Yosb biriktiruvchi to ‘qim a asosiy m oddaga boy 
b o ‘lib, 
tolalar 
kam
boMadi. 
Funksional 
aktiv 
hujayra 
elem entlarining 
boMishi 
biriktiruvchi 
to 'q im a d a
m oddalar 
alm ashinuvining yuqori boMishini ta ’m inlaydi. Yosh oMishi bilan 
biriktiruvchi to qim a glikozam inoglikanlarining tarkibiy qism iari 
ham o ‘zgaradi. G ialuron kislota kam ayib, xondriotinsulfat va 
uning efirlari oshadi. Sulfatlangan polianionlar oshishi uning qon 
plazm asining 
beta-lipoproteid 
fraksiyasi 
bilan 
eriinaydigan 
Komplekslar hosil qilishiga olib keladi. Bu esa qon tom ir devorida 
aterom atoz tanachalar hosil boMishiga va aterosklcro? kasalligi- 
ning rivojlanishiga sabab boMadi. X ondriotinsulfatning k o ‘payishi 
uning kalsiy tuzlari bilan bogManishini kuchaytirib, bu jaray on lar 
organizm qarishi bilan parallel kechadi.
Shunday qilib, yosh ulg‘ayishi bilan biriktiruvchi to'q im an in g
tolalari ko‘payib, hujayra elem entlari kam ayadi. Bu jaray on
shunchalik sezilarliki, k o ‘pcm lik m ualliflar a ’zolarning yosh 
u lg ‘ayishi bilan sklerozga uchrashini e tiro f etadilar. Bu esa 
a ’zolam in g biriktiruvchi to 'q im a orqali oziqlanishini buzilishga 
olib keladi.