Gistologiya, stitologiya va

chalar 
paydo b o 'lib , bu 
tanachalar 
rivojlanayoigan qalqonsim on 
bez kurtagiga o ‘sib kiradi. So‘ngra shu tanachalar tarkibida 
follikulyar hujayralar bilan bir qatorda K -hujayralar hosil boMadi. 
T akom illashishning boshlanishida qalqonsim on bez ckzokrin bez 
sifatida vujudga keladi, u chiqaruv nayiga ega boMadi. Keyin- 
chalik chiqaruv nayi atrofiyaga uchraydi (nay ochiladigan у и /а
tilning ildiz sohasida ko ‘r chuqurchani hosil qiladi) va yuza 
endokrin organga aylanadi. Shu vaqtda hujayralar orasida kolloid 
yigMla boshlaydi, follikullar hosil boMadi. Follikullarning dvori bir 
qavat h ujayralardan iborat boMadi. Q alqonsim on bez faoliyatining 
b oshlanishi ernbrional hayotning 3 -4 oylariga to ‘g ‘ri keladi.
Tuzilishi. 
Q alqonsim on 
bezning 
voyaga 
etganodam
o rg an izm id a ogMrligi 2 2 -2 5 gramm boMib, u tashqi tom ondan 
biriktiruvchi to 'q im a li kapsula bilan o ‘ralgan. K apsuladai bez 
p aren x im asig a botib kirgan to 'siq lar uni alohida boMaklarga bo‘- 
ladi. B ezning strom asini siyrak tolali shakllanm agan biriktiruvchi 
to ‘q im a tash k il q iladi. Har bir bez boMagi follikul deb ataluvchi 
p u fa k c h a la rd a n ib o rat (rasm 10.5).
362

---

J.3.1
Rasm 10.5. Oalqonsimon bez qismi.
Geniatok.silin-eozin bilan bo 'yalgan.
1
- follikul: 
1.1
- follikulvar hujayra. 
1.2
- bazal membrana,
1.3 - kolloid. 1.3.1 - rezorbsion vakuolalar; 2 -follikulalararo 
orolcha; 3 - biriktiruvchi to'qim ali stroma 3.1 - qon tomiri
lo llik u l - kalkonsim on bezning struktur va tunkiional birligi 
bo"lib. u devori bir qavat epiteliy hujayralar bilan qoplangan va 
b o 'sh lig 'i kolloid modda tutuvchi yum aloq yoki ovalsim on 
shaklga ega tuzilm adir. FoIIikulalar orasida kollagen va elastik 
tolaiar, fibroblast, makrofag, to ‘qima bazofilldari, plazm otsitlar 
tutuvchi sivrak tolali biriktiruvchi to ‘qima joylashgan. M azkur 
biriktiruvchi to 'q nn ali qatlamlarda follikullalam i har tom ondan 
o 'ra b oluvchi ko‘plib sinusoid kapillyarlar va nerv tolalari m avjud. 
FoIIikulalar orasida tirotsitlarning to plam lari jo y lash ib , ular fol­
likulalararo orolchalam i hosil qiladi. FoIIikulalar devori fol- 
likulyar endokrinotsitlar yoki protsitlar deb ataluvchi hujayralar 
bilan qoplangan. Folllikul bo‘sh!ig‘i suyuq, yarim suyuq, b a ’an 
quyuq konsistentsiyaga ega kolloid bilan to ‘lgan.
363

---