Gistologiya, stitologiya va

sudanafob hujayralar qavati
deb ataladi. M azkur 
qavatning aham iyati shundan iboratki, uning hujayralari tutam li va 
to ‘rsim on 
qavat 
hujayralari 
uchun 
regeneratsiya 
m anbai 
hisoblanadi.
Sudanafob 
qavatidan 
so ‘ng 
buyrak 
usti 
bezi 
p o ‘stIoq 
m oddasining eng yirik zonasi boshlanadi.
373

---

Bu zonada hujayralar cho ‘zinchoq boMib. radial tutam lar hosil 
qilib joyiashgani uchun 
tutamli zona
deb ataladi. Bu zona 
hujayralari sitoplazm asida k o ‘p m iqdorda lipid kirilm alari tutadi, 
agarda ular yuvilib ketsa, sitoplazm a g 'o v a k k o ‘rinishni oladi va 
shuning uchun ham , bu hu jayralar s
pongiolsitlar
deb ataladi. 
Tutam li zona hujayralaridagi m itoxondriyalar m axsus tuzilishi 
bilan ajralib turadi. U lar yum aloq yoki oval shaklga ega, kristallari 
esa butun m atriksni toMdirib turuvchi m ayda pufakchalardan 
iborat 
(rasm
10.10). 
Tutam li 
zona 
hujayralaridagi 
m ito- 
xondriyalam ing tuzilishi ularda sodir boMadigan steroidogenez 
sikli bilan bogMiqdir. M itoxondriyalar o ‘zlarida xolesterinni 
pregnenolonga aylantiruvchi ferm entlar tutadi. Pregnenolon esa 
steroidlar sintez qilinishi 
uchun b oshlang‘ich 
xom
ashyo 
hisoblanadi. Steroid gorm onlar m itoxondriyalarning pufakcha- 
sim on kristalarida sintez qilinadi va ularning qo big ‘i orqali 
hujayra sitoplazm asiga chiqariladi. Tutam li zona hujayralari 
orasida oqish va qoram tir hujayralar fraqlanadi. Q oram lir 
hujayralar lipid kiritm alarining tutm asligi va ribosom a va donador 
EPTga boyligi bilan tavsiflanadi. Q oram tir hujayralarning donador 
EPTda gorm onlar sintezida qatnashuvchi ferm entlar sintczlanadi. 
T axm in qilinishicha, qoram tir va oqish hujayralar sekretor 
sikining turli davrlariga m ansub hujayralardir.
374

---

Rasm 10.10. Po ‘stloq modda
hujayralari (sxema).
A -