Gimnastika nazariyasi va uslubiyati

Oldinga to‟lqin
bajarish (1-rasm). Harakat “dumaloq” yarim cho‟qqayib 
o‟tirishdan boshlanadi. To‟lqin tizzalarni oldinga harakatlantirishdan boshlanadi 
(1-2- kadr), bundan keyin to‟lqinga tos qo‟shiladi va oldinga siljib (2-4- kadr), bel, 
tananing ko‟krak qismi (3-4- kadr) va nixoyat gimnastikachining yyelkasi (4-6- 
kadr) bilan bajariladi. Harakatlanish uchun to‟lqinning boshida boshni pastga egish 
(1-4- kadr) , keyin muntazam ravishda ko‟tarish o‟ziga hosdir (4-6- kadr). Bu 
harakat to‟lqinga chiroyli kun yasovchi ifodali harakat elementi bo‟libgina qolmay, 
balki, texnik maqsadga muvofiq paytdir: boshni egish holati asosan tanani bukilish 
fazasida, tik tutish holati esa kerishish fazasida keladi. Bosh va asosiy tana a‟zolari
bo‟g‟imlari harakatining bunday bog‟liqligi tabiiydir. 
1- rasm 
1 – rasmda ko‟rsatilgan qo‟llarning harakati ehtimolga yaqin bo‟lib, u mazkur 
holatda yengil, erkin siltashni o‟z ichiga oladi. 
Orqaga to‟lqin
sagital o‟qda bajariladi (2-rasm). U tananing yuqoridagi 
a‟zolaridan boshlanadi: orqaga egilishga (1-2- kadr). Pastki a‟zolar qo‟shiladi, 
gimnastikachi gavdani to‟g‟irlamasdan oldinga egilib yarim cho‟qqayishga o‟tadi 
(3-5- kadr), undan keyin esa gavdani rostlaydi (5-8- kadr). 
Yonga to‟lqin
(3-rasm). Mazkur to‟lqindagi harakat ketma – ketligini 
gimnastikachining bo‟ksasi orqali kuzatishimiz mumkin: dastlabki holatdan chap 
oyoqqa turib, o‟ng oyoq yonda oyoq uchida (1- kadr) turib gimnastikachi o‟ngga 
egilib yarim cho‟qqayadi, shunda bo‟ksa chapga harakatlanadi. Keyin og‟irlik 

---

asta-sekin ikkala oyog‟ga o‟tkaziladi va bo‟ksa o‟nga harakatlanadi boshlaydi (2-3- 
kadr). Bundan keyin tana og‟irligini o‟ng oyoqqa o‟tkazib, gimnastikachining 
o‟ngga – yuqoriga harakatlanadi (3-4- kadr). To‟lqinning yakunida gimnastikachi 
dastlabki holatga o‟xshash, lekin o‟ng oyoqda turib (4-5- kadr) chap oyoq yonda 
oyoq uchida turib tugatadi. 4-rasmda xuddi shu harakat yon tomondan ko‟rsatilgan. 
2-rasm