Geometrik optika va fotometriya

B.B.B. texnikasi

№	Mavzu savoli	Bilaman	Bilishni xohlayman	Bildim
1	Yorug’liknig to’lqin tabiati qonunlari ifodasini yozib bering.
2	Yorug’liknig to’lqin tabiati kattaliklarning aytib bering;
3	Yorug’liknig to’lqin tabiati qonunlarini tushuntiring.
4	Mavzuga doir asosiy formulalarni yozib bering;

Masalalar yechish namunalari

1-masala. Yupqa shisha ponaga to‘lqin uzunligi =500 mm bo‘lgan nurlar dastasi normal tushmoqda (1-rasm). Qaytgan nurlarda ikki qo‘shni qora interferensiya yo‘llari orasidagi  masofa v=0.5 mm. Pona sirtlari orasidagi burchak topilsin. Pona materialining sindirish ko‘rsatgichi n=1.



Yechish: Pona qirrasiga tushgan nurlar ponaning yuqori va pastki qirralaridan qaytadi. Bu nurlar o‘zaro kogerent. Shuning uchun pona sirtida pona qalinligiga keluvchi yo‘l chiziqlari hosil bo‘ladi. Pona sirtlari orasidagi burchak kichik bo‘lgan uchun qaytgan 1 va 2 nurlarni parallel deb hisoblasa bo‘ladi. Qora yo‘l chiziqlar quyidagi shart asosida topiladi.

(1)

bunda m=0, 1, 2…..

 - nurlar yo‘l farqi

Ikki nur orasidagi yo‘l farqi shu nurlarning optik yo‘l farqi bilan to‘lqin uzunligining yarmi ni yig‘indisiga teng bo‘ladi. qo‘shimcha yo‘l farqi zichligi kattaroq bo‘lgan muhitlardan qaytganda hosil bo‘ladi.

(2)

Masala shartiga ko‘ra i=0, demak sin i=0 (2) tenglamani soddalashtirsak

(3)

(m+1) qo‘shni nur chiziqlari uchun ham huddi

(4)

shu tenglama o‘rinlidir.

Rasmdan

(5)

ekanligi aniqlanadi. 3 va 4 tenglamalardan dm+1 va dm larning qiymatlari aniqlab (5) formulaga kelamiz  burchak juda kichik bo‘lgan uchun

(6)

(6) formuladagi kattaliklar o‘rniga qiymatlarini qo‘yib, ni topamiz.