Geometrik optika va fotometriya

B.B.B. texnikasi

№	Mavzu savoli	Bilaman	Bilishni xohlayman	Bildim
1	Interfirensiya ifodasini yozib bering.
2	Difraksiya hodisasini xarakterlovchi kattaliklarning aytib bering;
3	Dispersiya hosil bo’lish sabaini tushuntiring.
4	To’lqin optikasiga doir formula yozib bering;

Asosiy formulalar

Dopler prinsipiga ko’ra qayd qiluvchi asbob qabul qiladigan yorug’lik chastotasi:

bu yerda υ- yorug’lik manbai yuboradigan chastota, - qayd qiluvchi asbobning manbaga nisbatan nisbiy tezligi, c- yorug’lik tezligi.

<

Ekrandagi ikki kogerent yorug’lik manbalariga parallel joylashgan interferensiya yo’llari o’rtasidagi masofa:

,

λ- yorug’lik to’lqin uzunlgi, L- bib-biridan d masofada turgan uorug’lik manbalaridan ekrangacha bo’lgan masofa; bunda L>>d deb hisoblanadi .

Yassi – parallel plastinkalarda interferensiya:

a) yorug’lik kuchayishi: (k=0,1,2,….)

b) yorug’lik susayishi: (k=0,1,2,….)

bunda h-plastinkaning qalinligi, n- sindirish ko’rsatgichi, r- nurning sinish burchagi, λ- yorug’lik to’lqin uzunligi.

O’tuvchi yorug’likda Nyutonning:

a) yorug’ halqalari radiuslari: (k=0,1,2,….)

b) qorong’i halqalari radiuslari: (k=0,1,2,….)

R- linzaninng egrilik radiusi

Parallel nurlar dastasi normal tushganda tirqish difraksiyasida

a) yoritilganlik minumumlari:

(k=0,1,2,….)

b) yoritilganlik maksimumlari:

(k=0,1,2,….)

a-tirqishning eni,d-panjara doimiysi, φ-difraksiya burchagi, λ-to’lqin uzunligi va k-spektr tartibi.

Panjara doimiysi yoki davri , bunda N0-panjaraning uzunlik birligiga mos keluvchi tirqishlar soni.

Difraksion panjaraning ajrata olish qobiliyati:

,

N-panjara tirqishlarining umimiy soni.

Difraksion panjaraning

a) burchak dispersiyasi:

,

b) chiziqli dispersiyasi:

D=FD

F-ekranga spektr proyeksiyasini tushirayotgan linzaning focus masofasi.

ielektrik ko’zgudan qaytgan tabiiy yorug’lik uchun Frenel formulasi:

va

Bunda - qaytgan nurlarning yorug’lik tushish tekisligiga perpendikulyar yo’nalishdagi tebranishining intensivligi; - qaytgan nurlarning yorug’lik tushish tekisligiga parallel yo’nalishdagi tebranishining intensivligi; I₀- tushayotgan tabiiy yorug’lik intensivligi, i-tushish burchagi va r- sinish burchagi.

i+r=900 bo’lsa, =0 bo’ladi, u holda tg_i=n munosabat o’rinli bo’ladi (Bryuster qonuni).

Malyus qonuni (polyarizator va analizator orqali o’tuvchi yorug’lik intensivligi): ,

Bunda φ-polyarizator bilan analizator bosh tekisliklari o’rtasidagi burchak, I0- polyarizator orqali o’tgan yorug’lik intensivligi.