Гeoгрaфия

экс-
тенсивтiк
жолмен дамыды.
Экстенсивтік шаруашылық жүргізу
— өндірісті ғылым мен 
техниканың жетiстiктерi және заманауи механизация мүмкіндіктерінің 
орнына табиғи байлықтарды жедел игеру есебінен өркендету әдісі. 
Экстенсивтік шаруашылық жүргізу әдісінің нәтижесінде жанармай, 
энергия, адам факторы, әсiресе, су көп жұмсалды. Су шығынының көбеюi 
Арал қасiретiнің пайда болуына себепкер болды. Ал жерден пайдаланудағы 
қателiктер табиғаттың ластануы мен топырақ құнарлылығының төмендеуiне 
алып келді.
Демек, 
экстенсивтiк жол
белгiлi уақыттың дамуын қамтамасыз етсе де, 
оның күрделi керi салдары да болады. Сол себептi мемлекетiмiз интенсивтiк 
шаруашылық жүргiзу әдiсiне өту мiндетiн ілгері қоюда.
Интенсивтік шаруашылық жүргізу
— ғылым мен техниканың 
жетiстiктерiн экономикаға жедел енгiзушi, шикiзат пен байлықтарды 
үнемдеп, қалдықты шығармай толық пайдалану әдісі.
Интенсивтік шаруашылық жүргізу әдісінен пайдаланып, шет мемле-
кеттермен ынтымақтастықта заманауи технологияға негізделген бірлескен 
кәсіпорындар құрылуда. 
Өзбекстан ұлттық экономикасының 
интенсивтік жолмен 
дамуы еңбек 
өнімділігін, өнімнің сапасы мен өндіріс тиімділігінің дүниежүзілік дәрежеге 
жетуін қамтамасыз етеді.
1.
Өндiрiстi интенсивтендiру дегенде ненi түсiнесiң?
2.
Экстенсивтiк жол қандай нәтижелерге алып келедi?
3.
Қай салалар материалдық өнiм өндiрмейтiн салалар болып саналады?
?
http://eduportal.uz

---

30
Тәуелсіздікке дейін елiмiз негізінен мақташылық пен қаракөлшiлiкке 
ғана маманданған болса, қазiр Өзбекстан экономикасы жүздеген 
маманданған тармақтарға ие (19-сурет). 
Өнеркәсіп
– ұлттық экономиканың материалдық байлықтар шығаратын 
қажетті саласы болып табылады. Экономиканың барлық тармақтарында 
техниканың өркендеуi өнеркәсіпке байланысты. Өнеркәсіптің дамуымен 
жаңа елді мекендер, көлiк жолдары пайда болады. Ауыл шаруашылығы, 
құрылыс, сауданың өркендеу дәрежесi өседi, өнеркәсіптің дамуымен 
табиғаттан пайдалану да өзгередi.
Экономиканың басқа тармақтары секiлдi өнеркәсіп те түрлi жерлердегі 
кәсiпорындардан (зауыт, кен, электр станциялары сияқтылардан) құралған. 
Өнеркәсіп кәсіпорындарының көпшiлiгi мемлекет меншігі болып келді 
және бүгiнгі күнде олар жекешелендiрiлуде. Жекешелендiрiлген өнеркәсіп 
кәсіпорындары базар қатынастарына сәйкес талап пен ұсыныс негiзiнде 
жұмыс iстейдi. Бұл үдеріс өнеркәсіптiң даму динамикасына да белгiлi