Геодезиядан 1-практикум

Техник Н 10КЛ нивелири

Н 10КЛ нивелири техник аниқлиги нивелирлар турига киради ва у техник нивелирлашни 1 км нивелир йўлини икки томонга 10мм гача ўрта квадратик хатолиги билан бажариш учун мўлжалланган (60 - шакл). Аниқлиги нивелир компенсатор ва лимб билан таъминланган.

Н 10КЛ нивелири катталаштириши 20^х қўриш трубасига эга, горизонтал доира лимбининг бўлак қиймати 1⁰, горизонтал бурчаклар 6¹ ўрта квадратик хато билан ўлчанади. Бўлак қиймати (2мм га) 10¹ га тенг доиравий адилак орқали асбоб иш ҳолатга келтирилади. Асбобнинг ташқи қисми енгил термо изоляцион қопқоқ билан ёпилган. Асбобни тузатиш учун иплар тўри ва адилак тузатгич винтлар билан таъминланган. Нивелир предмет тасвирини тўғри ҳосил қилувчи оптик системаси билан жиҳозланган. Компенсатор горизонтал текисликка нисбатан нивелиринг вертикал ўқидан 15¹ оралиқда оғишида бир хил ҳолатни эгаллайди. Компенсаторнинг доимий ҳолатини сақлаш шарикподшипникли маятник ёрдамида амалга оширилади. Ҳаволи демпфер билан тўхталадиган компенсаторнинг тебранишини тинчитиш вақти 2 секундан ошмайди.



60-шакл. Н-10КЛ нивелири:
1-доиравий адилак; 2-қопқоқ; 3-объектив;
4-таглик; 5-кўтаргич винт; 6-кремальера винти.


5.11. Нивелир рейкалари ва уларни текшириш
Нивелир рейкалари сифатли ёғочдан ясалган бўлиб, узунлиги 3 ёки 4м (3000 ёки 4000мм), қалинлиги 2-3см ва эни 8см га тенг (61 - шакл). Рейкага шашкасимон сантиметрли бўлаклар чизилган ва дециметрли оралиқлар араб рақамлари билан кўрсатилган. Бўлаклар ҳисоби рейканинг пастки учидан (товонидан) бошланади. Дециметрли бўлакларнинг бошланиши чизиқча билан белгиланган.
Рейка эгилмайдиган ва чидамли бўлиши учун қўштавр кесимли қилиб ясалган ва икки учига металл (тунука) қопланган. Рейкалар бир томонли (бўлаклар бир томонига чизилган) ва икки томонли (бўлаклар икки томонига чизилган) бўлади. Икки томонли рейкаларнинг бир томонидаги шашкасимон бўлаклар оқ ва қора, иккинчи томонидагилари эса, оқ ва қизил ранг билан бўялган. Шунинг учун рейканинг қора рангли томони - қора томон, қизил рангли томони - қизил томон деб фарқланади.