Geodeziya va marksheyderiya

Nuqtalar balandligi.
Geodezik kenglik va uzoqliklari nuqtaning yer fizik 
yuzasidagi o‘rnini aniqlamay, balki ellipsoid yuzasidagi o‘rnini aniqlaydi. 
Nuqtaning yer yuzasidagi haqiqiy o‘rnini aniqlash uchun nuqtaning ellipsoiddan 
balandligini ham bilish kerak. Geodezik ishlarda nuqtaning balandligini aniqlashda 
hisob yuritiladigan bosh yuza sifatida geoid yuzasi bo‘lmish sathiy yuza qabul 
qilinadi. Nuqtaning dengiz yuzasidan bo‘lgan balandligi 
absolyut balandlik
deyilib 
H
harfi bilan belgilanadi. 
H
ning qiymati son bilan ifodalansa, u 
absolyut otmetka
deb ataladi. Bu son nuqta o‘rnini aniqlashda uchinchi koordinata bo‘ladi. 
2.4-shakl. 
Hisob yuritiladigan sathiy yuza sifatida Baltika dengizidagi Kronshtat 
orolining gidrometrik posti futoshtogi (reyka) dagi suvning o‘rtacha balandligini 
ko‘rsatuvchi nol belgisi qabul qilinadi. Nuqtaning absolyut balandligi (otmetkasi) 
H
hamisha ham ma’lum bo‘lavermaydi. Bunday holda amaliy ishlani bajarish 
uchun bir nuqta balandligi ixtiyoriy olinadi, olingan bu balandlik 
shartli balandlik
deyiladi. Bir nuqtaning ikkinchi nuqtaga nisbatan bo‘lgan balandligi 
nisbiy 
balandlik
deb ataladi va 
h
bilan belgilanadi (2.4-shakl). SHaklda absolyut, shartli 
balandliklar, nisbiy balandlik va nuqtalarning sathiy yuzalari ko‘rsatilgan. 

---

3-MA’RUZA. ORIYENTIRLASH BURCHAKLARI. 
JOYDA CHIZIQLAR YO‘NALISHINI ANIQLASH. 
 
 
Reja: 
1. Azimutlar. 
2. Rumblar. 
3. Meredianlarning yaqinlashish burchagi. 
4. Direksion burchaklar. 
5. Direksion burchak bilan rumb burchak orasidagi munosabat. 
6. Haqiqiy va magnit azimutlar.