Geo iqtisod 9-uzb-5-2013. indd

Savol va topshiriqlar
1. J
ahon transporti tarmoqlari va ularning materiklar hamda mamlakatlar bo‘ylab 
rivojlanish ko‘rsatkichlariga ko‘ra baho bering.
2. Temiryo‘l transporti rivojlanganlik holatini hududlar va mamlakatlararo tahlil qiling. 
Uning yaxshi rivojlangan va, umuman, tashkil qilinmagan mamlakatlarini aniqlang 
va sabablarini tahlil qiling.

---

86
3. Jahon dengiz va daryo transportlarining eng serqatnov yo‘nalishlarini aniqlang va 
ularda ko‘proq qanday yuklar tashilishiga e’tibor bering.
4. Asosiy dengiz portlari va ularning ixtisoslashuvini aniqlang. Tashqi iqtisodiy aloqalarida 
O‘zbekiston qanday dengiz portlaridan foydalanishi mumkinligiga e’tibor bering.
5. Jahon avtomobil, quvur va havo transportlarining rivojlanishi holati va geografiyasini 
tahlil qiling. Bunda tarmoqlar bo‘yicha yetakchi mamlakatlarni aniqlang va tahlil 
qilin
g.
22-§. Xalqaro iqtisodiy aloqalar
Tayanch iboralar
Xalqaro iqtisodiy aloqalar, xalqaro savdo, xalqaro turizm.
Har qanday davlat ijtimoiy-iqtisodiy hayotida xalqaro iqtisodiy aloqalar 
muhim rol o‘ynaydi. Hatto eng rivojlangan yirik davlatlar ham xalqaro aloqalarsiz 
ishlab chiqarishda kerakli samaralarga erisha olmaydi. Xalqaro iqtisodiy aloqalar 
nafaqat davlatlarning iqtisodiy-ijtimoiy rivojlanishiga, balki xalqaro tinchlikning 
mustahkamlanishiga ham har taraflama yordam beradi.
Shu sababli G‘arbning rivojlangan mamlakatlari xalqaro iqtisodiy aloqalarni 
rivojlantirishda yetakchi mavqelarga ega. Aksincha, ko‘plab rivojlanayotgan 
davlatlar iqtisodiy qoloqligi sababli bu borada pastki pog‘onalarda turadi.
BMT 70-yillardayoq 
yangi xalqaro
iqtisodiy tartiblar 
dasturini qabul qilgan 
edi. Dastur asosida xalqaro iqtisodiy aloqalarni adolatli va teng huquqlilik 
asosida tashkil qilish, o‘zaro hurmat va manfaatlar daxlsizligiga qat’iy amal qilish 
tamoyillari ishlab chiqilgan.