Geo iqtisod 9-uzb-5-2013. indd

Xalqaro savdodagi tovar mahsulotlari tarkibi (foiz hisobida)
mahsulot turlari
1960-y.
2012-y.
Xomashyo va yarimfabrikat mahsulotlari
15
9
Oziq-ovqat va qishloq xo‘jalik xomashyolari
10
11
Yoqilg‘i mahsulotlari
30
19
Iste’molga tayyor mahsulotlar
45
61
Jami
100
100

---

88
davlat mustaqilligining keyingi 10 yili O‘zbekistonning savdo aloqalarida katta 
ijobiy o‘zgarishlarga boy bo‘ldi.
Va nihoyat, xalqaro iqtisodiy aloqalarning eng ommaviy yirik sohasi – xalqaro 
turizm. Bu soha rivojlanishi xalqaro doirada, ayniqsa, so‘nggi o‘n yilliklar 
davrida o‘zining eng yuqori ko‘rsatkichlariga erishdi. Xalqaro turizmda ishtirok 
etganlar soni 1950-yilda 25 mln. kishi bo‘lgan bo‘lsa, hozirgi vaqtga kelib bu 
ko‘rsatkich 900 mln. kishidan oshib ketdi. Turizm mo‘may daromad keltiradigan 
sohadir. Undan tushadigan yillik daromad miqdori jahon bo‘yicha o‘rtacha 850 
mlrd. dollardan ortiqdir. Yildan yilga jahonda turistlar soni va undan tushadigan 
daromad hajmi tez sur’atlar bilan o‘sib bormoqda.
Xalqaro turizm Yevropa mamlakatlarida har jihatdan taraqqiy etgan. Jahon 
turizmining 57 % i ana shu qit’a hissasiga to‘g‘ri keladi. Bu ko‘rsatkich Osiyoda 
16 %, Shimoliy Amerikada 8 % va boshqa mamlakatlarda 19 % ni tashkil qiladi. 
Xalqaro turizm rivojlanayotgan mamlakatlarda o‘sib bormoqda. Ular hissasiga 
jahon turistlarining 17% i to‘g‘ri keladi. Tabiiy va tarixiy-madaniy rekreatsiya 
resurslari uyg‘unlashib ketgan Ispaniya, Fransiya, Italiya, Gretsiya, AQSH 
kabi davlatlar xalqaro turizmdan eng katta daromad ko‘rmoqdalar. Undan Kipr, 
Barbados, Bagam, Bermud, Seyshel orollari kabi «kurort orollar» ham asosiy 
daromadga ega bo‘lmoqdalar. Ispaniya, Fransiya, Italiya, AQSH ga yiliga o‘rtacha 
30 –50 mln. nafar turistlar kelib-ketmoqda.
Amaliy ish
1. Yozuvsiz xaritaga xalqaro savdoga xos asosiy yo‘nalishlarni tushiring.
2. Daftaringizga xalqaro turizmning asosiy markazlarini yozing.