Geo iqtisod 9-uzb-5-2013. indd

Beshinchi – sanoati bir tomonlama, ya’ni sust rivojlanayotgan mam-
lakatlar. 
Bular Mongoliya, Pokiston, Vyetnam, Bangladesh, Iordaniya, Shri-
Lanka kabi mamlakatlar bo‘lib, asosan, tog‘-kon yoki yengil, oziq-ovqat 
sanoatlarigina ma’lum darajada rivojlanishga erishgan. 
Oltinchi – iqtisodiyoti eng qoloq mamlakatlar.
Ular Afg‘oniston, Nepal, 
Yaman, Laos, Butan kabi mamlakatlardir. Ularda sanoatning biron tarmog‘i yetarli 
rivojlanmagan, qishloq xo‘jaligida mehnat unumdorligi juda past darajadadir.
Davlatlar orasida qishloq xo‘jaligi ixtisoslashuvida ham muhim farqlar 
mavjud. Shu sababli, Osiyoda turli qishloq xo‘jaligi rayonlari shakllangan. 
bularning asosiylari: 
Birinchi – sholikor rayon.
Bunga Janubiy, Janubi-sharqiy va Sharqiy 
Osiyoning musson iqlimli hududlari kiradi. Shimolda Yaponiya, Koreyadan 
tortib janubda Yava, Shri-Lanka orollarigacha ekin maydonlarining mutlaq katta 
qismida har yili qayta-qayta sholi ekib hosil olinadi. Gang, Braxmaputra, Iravadi, 
Menam, Mekong, Xongxa (qizil), Yanszi, Siszyan kabi daryolarning unumdor 
qayir va deltalarida, okean va dengizbo‘yi pasttekisliklari hamda son-sanoqsiz 
orollar ekinzorlaridan olinadigan mo‘l sholi hosili yuz millionlab aholining 

---

125
asosiy tirikchilik vositasi bo‘lib kelmoqda. Sholikor maydonlardan birmuncha 
balandroqda qir, adirlar, tog‘ yonbag‘irlarida, ayniqsa, Hindiston, Xitoy, Shri-
Lanka, Indoneziya davlatlarida o‘ziga xos maftunkor choy landshaftlari o‘zini 
ko‘z-ko‘z qiladi. Ular orasida esa subtropik va tropik mevazor bog‘lar, xushbo‘y 
dorivor dehqonchilik maydonlari yastanib yotadi.
ikkinchi – subtropik dehqonchilik rayoni.
U O‘rta dengiz bo‘yi hududla-
rida tarkib topgan. Unda subtropik dehqonchilik (sitrus bog‘dorchiligi va 
uzumchi lik), mahsuldor donchilik va ayrim chorvachilik sohalari rivojlangan.