Geo iqtisod 9-uzb-5-2013. indd

Tayanch iboralar
Relyef, tekis relyef, tog‘ relyefi, kontinental iqlim, mo‘tadil iqlim, qurg‘oqchil, neft, 
tabiiy gaz, oltingugurt, tuzlar, agrar-industrial.
TURKmANisTON REsPUBLiKAsi
Turkmaniston Markaziy Osiyoning janubida joylashgan davlat. Shimoli-
g‘arbdan Qozog‘iston, Shimol va Shimoli-sharqdan O‘zbekiston, janubdan 
Afg‘oniston va Eron bilan chegaradosh. G‘arbiy qismi Kaspiy dengizi bilan 
o‘ralgan. Ma’muriy jihatdan 5 ta viloyatga ajraladi.
Milliy mustaqilligi 1991-yilning 27-oktabrida e’lon qilingan. IGO‘ (iqtisodiy-
geografik o‘rni) 1996-yili Eron orqali Fors qo‘ltig‘i va Kavkaz orqali Qora dengiz 
bo‘ylariga yo‘llar ochilishi bilan ancha qulaylashdi.
Tabiiy sharoiti.
Asosan, relyefi tekis, iqlimi kontinental va qurg‘oqchil hamda 
suv manbalari kamligi tufayli qadimdan quduqlardan keng foydalanib kelinadi. 
Quduqlar ko‘pligi sababli, ba’zan Turkmanistonni «quduqlar mamlakati» ham 
deyishadi. Tabiiy resurslardan neft va, ayniqsa, tabiiy gazga, oltingugurt hamda 
turli tuzlarga ancha boy.
Aholisi
, asosan, tabiiy o‘sish hisobiga tez ko‘paymoqda. Uning soni so‘nggi 
yigirma yilda 3,7 mln. dan 5,1 mln. gacha ko‘paydi. O‘rtacha zichligi 1 km
2
maydonga 11 kishi to‘g‘ri keladi. Aholining 50,0 % i shaharlarda yashaydi.
Xo‘jaligi
agrar-industrial xarakterga ega. Uning asosini sug‘orma deh-
qonchilikka asoslangan qishloq xo‘jaligi tashkil qiladi. Sug‘oriladigan yerlarning 
umumiy maydoni 1,3 mln. gektar. Asosan donli va texnik (paxta) ekinlar eng 
ko‘p ekiladi. Chorvachiligida qo‘ychilik (qorako‘l), tuyachilik va yilqichilik 
yetakchilik qiladi.
sanoatida
yoqilg‘i-energetika (neft va gaz) hamda yengil va oziq-ovqat 
tarmoqlari yuqori mavqega ega. Mamlakat sanoatining istiqboli kelgusida 
neft va tabiiy gazni ko‘plab qazib chiqarish va uni jahon bozoriga chiqarish 
muammolarining qay darajada hal qilinishiga bog‘liq. Boshqa sanoat tarmoqlari 
ancha sust rivojlangan.