Genlarning o‘zaro va ko‘p tomonlama ta’sirida belgilarning irsiylanishi Reja

Genlarning o‘zaro va ko‘p tomonlama ta’sirida belgilarning irsiylanishi
Reja

1. Allel bo‘lgan va allel bo‘lmagan genlar faoliyati haqida tushuncha.

2. Allel genlarning o‘zaro ta’sirining tiplari: to‘liq dominantlik.

3. O‘ta dominantlik, kodominantlik, chala dominantlik, ko‘p allelilik.

To‘liq dominantlik. Allel genlarning o‘zaro ta’sirining bu turida geterozigotalarning\Aa\ barchasida dominant allelning belgisi yuzaga chiqadi. Mendel tajribalarining natijalari to‘liq dominantlikka misol bo‘ladi.



Chala dominantlikni namozshomgul o‘simligining gulining rangining irsiylanishi misolida ko‘rib chiqamiz.



O‘ta dominantlik. Ba’zan ikkita allel genlarning o‘zaro ta’siri natijasida o‘ta dominantlik hodisasi kuzatiladi. Bunda dominant allel geterozigota holatida \Aa\ o‘z kuchini , gomozogota xolatiga \AA\ qaraganda kuchliroq namoyon qiladi. Bu xodisani geterozis deyiladi.

Ko‘p allellik. Agar allellarning soni ikkitadan ortiq bo‘lsa, ko‘p allellilik deyiladi. Bunday allel genlar bitta dominant genning bir necha marotaba mutatsiyaga uchrashi natijasida kelib chiqadi.



Kodominantlik. Odamlarda qon guruxlarining irsiylanishi ham ko‘p allel genlar tomonidan boshqariladi Odamlarning 4 xil qon guruxi bitta genning 3 ta alleli ( ABO ) ishtirokida yuzaga chiqadi.Bunda A va B genlari dominant, 0 geni esa AB genlarga nisbatan retsessiv bo‘ladi.SHunday qilib, odamlarda bu allellar quyidagicha kombinatsiyalarni hosil qiladilar.